القريب
كلمة (قريب) في اللغة صفة مشبهة على وزن (فاعل) من القرب، وهو خلاف...
از جابر بن عبدالله انصاری رضی الله عنهما روایت است که می گوید: همراه رسول الله ﷺ در خواندن نماز خوف حاضر بودم؛ در دو صف پشت سر رسول الله ﷺ ايستاديم درحالی که دشمن بين ما و قبله بود؛ آنگاه رسول الله ﷺ تکبير گفت و همه ی ما تکبير گفتيم؛ سپس رکوع نمود و همه ی ما رکوع کردیم؛ آنگاه سر را از رکوع بالا آورد و همه ی ما سر از رکوع بلند کردیم؛ سپس ايشان به همراه صف اول به سجده رفت و صف دوم در مقابل دشمن ايستاد، وقتی رسول الله ﷺ سجده را تمام نمود و صف اول بلند شد، صف دوم به سجده رفت و سپس بلند شد؛ آنگاه صف اول جای خود را با صف دوم عوض کرد؛ سپس رسول الله ﷺ به رکوع رفت و همه ی ما به رکوع رفتيم؛ آنگاه سر از رکوع بلند کرد و همه ی ما از رکوع برخاستیم؛ سپس با صف اول - که در رکعت اول، صف دوم بود - به سجده رفت و صف دوم مقابل دشمن قرار گرفت؛ وقتی رسول الله ﷺ و صف اول سجده را به پايان بردند، صف دوم به سجده رفت؛ سپس رسول الله ﷺ سلام داد و همه ی ما با هم سلام داديم. جابر رضى الله عنه می گويد: همانگونه که نگهبانان شما با امرای شان انجام می دهند. و امام بخاری مقداری از آن را روايت کرده است: «اينکه جابر رضى الله عنه با رسول الله ﷺ در غزوه ی هفتم که غزوه ی ذات الرقاع نام دارد، نماز خوف خوانده است».
شرح الحديث :
این حدیث بیانگر یکی از روش های خواندن نماز خوف می باشد و این روش زمانی است که دشمن در جهت قبله باشد؛ در این حالت، رسول الله صلی الله علیه وسلم سپاه مسلمانان را به دو گروه تقسیم می کند؛ گروهی که در صف اول قرار دارند و گروهی که در صف دوم قرار می گیرند؛ سپس با آنها نماز می خواند و همه با هم تکبیر می گویند و همگی با هم قرائت نموده و رکوع می کنند و سر از رکوع بر می دارند، سپس رسول الله صلی الله علیه وسلم به همراه صف اول به سجده می رود و زمانی که برای رکعت دوم بر می خیزد، صف دوم به سجده می رود که هنگام سجده کردن صف اول، نگهبانی داده است؛ و چون بر می خیزند، جای شان را با صف اول عوض می کنند تا عدالت در بین آنها رعایت شود و کسانی که در صف اول هستند، تا پایان نمازشان در صف اول نباشند؛ و در رکعت دوم همچون رکعت اول عمل می شود و در پایان همگی با هم تشهد می خوانند و سلام می دهند. این کیفیت مفصل از نماز خوف در این حدیث، مناسب با وضعیتی بوده که رسول الله صلی الله علیه وسلم و اصحابش در آن زمان داشته اند؛ چون دشمن در جهت قبله بوده و صحابه در حال قیام و رکوع دشمن را می دیدند و از عدم وجود کمینی در پشت سر خود مطمئن بودند.