فضل الأمر بالمعروف والنهي عن المنكر
از نعمان بن بشیر رضی الله عنهما روایت است که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: «مَثَلُ القَائِمِ في حُدودِ اللَّه والْوَاقِعِ فيها كَمَثَلِ قَومٍ اسْتَهَمُوا على سفينةٍ فصارَ بعضُهم أعلاهَا وبعضُهم أسفلَها، وكانَ الَّذينَ في أسفَلِها إِذَا اسْتَقَوْا مِنَ الماءِ مَرُّوا عَلَى مَنْ فَوْقَهُمْ، فَقَالُوا: لَوْ أَنَّا خَرَقْنَا في نَصَيبِنا خَرْقًا وَلَمْ نُؤْذِ مَنْ فَوْقَنَا، فَإِنْ تَرَكُوهُمْ وَمَا أَرادُوا هَلكُوا جَمِيعًا، وإِنْ أَخَذُوا عَلَى أَيْدِيهِم نَجوْا ونجوْا جَمِيعًا»: «مثال کسانی که حدود الهی را رعايت می کنند و آنان که رعايت نمی کنند، مانند گروهی است که سوار کشتی می شوند و با قرعه کشی برخی از آنها در طبقه ی بالا و عده ای در طبقه ی پايين قرار می گيرند. آنان که در طبقه ی پايين قرار می گيرند، برای دست رسی به آب، به طبقه ی بالا رفت و آمد می کنند؛ لذا می گويند: بهتر است برای اينکه مزاحمِ هم سفران خود در طبقه ی بالا نشويم، سوراخی در طبقه ی پايين ايجاد کنيم (و از دريا، آب برداريم). اگر مسافران طبقه ی بالا مانع آنها نشوند و آنها را با تصميمی که گرفته اند، آزاد بگذارند، همگی هلاک (غرق) می گردند و اگر مانع آنها شوند، همه ی آنان نجات می يابند».  
عن النعمان بن بشير -رضي الله عنهما- مرفوعًا: «مَثَلُ القَائِم في حُدُود الله والوَاقِعِ فيها كمَثَل قَوم اسْتَهَمُوا عَلَى سَفِينَة فصارَ بعضُهم أَعلاهَا وبعضُهم أسفَلَها، وكان الذين في أسفَلِها إِذَا اسْتَقَوا مِنَ الماءِ مَرُّوا على من فَوقهِم، فَقَالُوا: لَو أَنَّا خَرَقْنَا فِي نَصِيبِنَا خَرْقاً وَلَم نُؤذِ مَنْ فَوقَنَا، فَإِنْ تَرَكُوهُم وَمَا أَرَادُوا هَلَكُوا جَمِيعاً، وَإِنْ أَخَذُوا عَلَى أَيدِيهِم نَجَوا وَنَجَوا جَمِيعاً».

شرح الحديث :


حدیث نعمان بن بشیر انصاری رضی الله عنهما در باب امر به معروف و نهی از منکر می باشد؛ وی از رسول الله صلی الله علیه وسلم روایت می کند که فرمودند: "مثال کسانی که حدود الهی را رعايت می کنند و آنان که رعايت نمی کنند". مراد از کسانی که حدود الهی را رعایت می کنند کسانی است که در دین الله، در مسیر مستقیم گام بر می دارند و واجبات را انجام داده و امور حرام را ترک می کنند؛ و مراد از کسانی که حدود الهی را رعایت نمی کنند کسانی است که مرتکب امور حرام می شوند یا واجبات را ترک می کنند. "مانند گروهی است که با قرعه کشی سوار کشتی می شوند". و بر مبنای قرعه جای آنها در بالا و پایین کشتی مشخص می شود. و به این ترتیب برخی از آنها در طبقه ی بالا و برخی در طبقه ی پایین قرار می گیرند و کسانی که در طبقه ی پایین هستند برای دسترسی به آب و استفاده کردن از آن، به طبقه ی بالا رفت و آمد می کنند، چون تنها راه دسترسی به آب همین است. اینان با خود می گویند: اگر ما در جایی که خود هستیم، یعنی در طبقه ی پایین، سوراخی ایجاد کنیم، هم به این وسیله به آب دسترسی داریم و هم با رفت و آمد به طبقه ی بالا برای ساکنان آن مزاحمت ایجاد نمی کنیم؛ و چنین تصمیمی می گیرند. رسول الله صلی الله علیه وسلم می فرماید: «اگر ساکنان طبقه ی بالا آنها را به حال خود رها کنند تا کاری که می خواهند انجام دهند، همگی هلاک شده و غرق می شوند». چون وقتی ساکنان طبقه ی پایین کشتی را سوراخ کنند، آب وارد کشتی می شود و درنتیجه کشتی غرق می شود. در ادامه فرمودند: «اما اگر جلوی آنها را بگیرند» و آنان را از این کار باز دارند «همگی نجات می یابند». هم ساکنان طبقه ی پایین و هم ساکنان طبقه ی بالا. این مثال رسول الله صلی الله علیه وسلم از امثال پر محتوا با معانی گسترده می باشد؛ مردم در دین الله مانند افرادی سوار بر کشتی در دریایی پر تلاطم و در معرض امواج هستند که در صورت زیاد بودن تعداد آنها، به ناچار باید برخی از آنها ساکن طبقه ی پایین و برخی ساکن طبقه ی بالا باشند تا اینکه حرکت کشتی متوازن باشد و تجمع و ازدحام سبب اذیت و آزار آنها نشود. این کشتی به همه ی آنها تعلق دارد؛ اگر کسی بخواهد آن را تخریب کند، باید جلوی او را بگیرند تا همگی نجات یابند و اگر او را از این کار باز ندارند و دست روی دست بگذارند، همگی غرق شده و هلاک می شوند. دین الله چنین است، زمانی که عقلا و اهل علم و دینداران دست جاهلان و سفیهان را بگیرند، همگی نجات می یابند و اگر آنها را به حال خود رها کنند تا هرچه می خواهند بکنند، همگی هلاک می شوند. چنانکه الله متعال می فرماید: «وَاتَّقُوا فِتْنَةً لَا تُصِيبَنَّ الَّذِينَ ظَلَمُوا مِنْكُمْ خَاصَّةً وَاعْلَمُوا أَن اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ»: «و [ای مؤمنان،] از عذابی بپرهیزید كه تنها دامن ستمکاران تان را نمی گیرد؛ و بدانید که الله سخت کیفر است».  

ترجمة نص هذا الحديث متوفرة باللغات التالية