گناه و آثار شوم آن در زندگى امت از قرآن و سنت

آثار و عوارض شوم و ناگوارِ گناه در زندگی انسان را بیان و راه‌های دوری و توبه‌کردن آن را تشریح می‌کند. هدف نویسنده از تألیف این اثر، آن است که راهِ واقعیِ برگشتن به مهر و لطف خدا را نشان دهد و این عقیده را که «صرفاً با توبه‌کردن، همه گناهان پاک می‌شود» تصحیح نماید. به تصریحِ وی، توبه‌کردن شرایط و آدابی دارد که اگر حاصل نشود، تأثیری در حال فردِ گناهکار نخواهد داشت. بنابراین، روش توبه صحیح و کارهای واجبِ پس از آن را بیان می‌کند. او در آغاز، ریشه و اسباب گناه را توضیح می‌دهد و سپس، آثار و پیامدهایِ گناه در گذشتگان را به نقل از آیات قرآن، روایات نبوی و گزارش‌های موثق تاریخی بازگو می‌نماید. در فصل بعد، شرح حال برخی از یاران و پیروان حضرت رسول الله را بیان می‌کند که دچار اشتباه و گناه شدند و عواقب آن را دیدند. در ادامه، کارهای خطرناکی را معرفی می‌کند که نتایج ناگوارِ آن، به سرعت دامنگیر انسان می‌شود. از دیگر مباحث کتاب می‌توان موارد ذیل را برشمرد: آثارِ گناه بر زندگی انسان، توبه و شرایط آن، پاک‌کننده‌های گناه؛ راهِ رهایی از گناه و گناهانی که حضرت محمد از آنها نهی کردند.

التفاصيل

مقدمه سپاس و ستایش از آن خداوند است، و او را می‌ستائیم و از او هدایت و یاری می‌جوئیم. و از شر نفس و بدی کردار به او پناه می‌بریم، خدا هر کسی را هدایت کند گمراه‌کننده‌ای ندارد، و هر که را گمراه کند هدایت‌کننده‌ای ندارد، و بر پیامبر - صلى الله عليه وسلم - رحمت و هدایت درود و سلام می‌فرستیم، پیامبری كه خداوند او را پس از انقطاع وحی فرستاد تا مردم را به استوارترین آئین هدایت کند، و بواسطه او چشم‌های کور و گوش‌های کر و دل‌های غافل را باز کرد. چه بسا مردمانی از سنگدلی و از بین رفتن برکت و وسوسه‌های شیطان و مشغول شدن به دنیا به جای دین شکایت می‌کنند. و از فرموده پروردگار غافل هستند که می‌فرماید: ﴿ وَلاَ تَحْسَبَنَّ اللّهَ غَافِلاً عَمَّا يَعْمَلُ الظَّالِمُونَ إِنَّمَا يُؤَخِّرُهُمْ لِيَوْمٍ تَشْخَصُ فِيهِ الأَبْصَار ُ ﴾ (ابراهیم: 42). «گمان مبر كه خدا، از آنچه ظالمان انجام مى‏دهند، غافل است». میمون ‌بن هارون : در معنای این آیه می‌گوید: (این آیه تسلی خاطر برای ستمدیده‌ و تهدید برای ستمگر است). ابراهیم ‌بن ادهم : می‌گوید: (ما نسلی بهشتی بودیم ابلیس با معصیت ما را فریب داد و از آن رانده شدیم، پس شایسته است که انسان گناهکار به زندگی خرسند نشود تا به وطنش «بهشت» بازگردد). بنابراین همه این بدبختی‌ها جز بهره گناه و شوم بودن آن چیز دیگری نیست، خداوند می‌فرماید: ﴿ أَفَنَجْعَلُ الْمُسْلِمِينَ كَالْمُجْرِمِينَ* مَا لَكُمْ كَيْفَ تَحْكُمُونَ ﴾ (القلم: 35-36). «آيا مؤمناني را (كه در برابر حق و عدالت تسليمند) همچون مشركان و مجرمان قرار دهيم. شما را چه مي‌شود؟ چگونه داوري مي‌كنيد؟». ﴿ أًمْ حَسِبَ الَّذِينَ اجْتَرَحُوا السَّيِّئَاتِ أّن نَّجْعَلَهُمْ كَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ سَوَاء مَّحْيَاهُم وَمَمَاتُهُمْ سَاء مَا يَحْكُمُونَ ﴾ (الجاثیه: 21). «آيا كسانى كه مرتكب بديها و گناهان شدند گمان كردند كه ما آنها را همچون كسانى قرار مى‏دهيم كه ايمان آورده و اعمال صالح انجام داده‏اند كه حيات و مرگشان (در دنيا و آخرت) يكسان باشد؟! چه بد داورى مى‏كنند». ﴿ أَمْ نَجْعَلُ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ كَالْمُفْسِدِينَ فِي الْأَرْضِ أَمْ نَجْعَلُ الْمُتَّقِينَ كَالْفُجَّارِ ﴾ (ص: 28). «آيا كسانى را كه ايمان آورده و كارهاى شايسته انجام داده‏اند همچون مفسدان در زمين قرار مى‏دهيم، يا پرهيزگاران را همچون فاجران؟!». عامل گناه غفلت و شهوت است چنانچه شیخ الاسلام ابن تیمیه : می‌گوید: (غفلت و شهوت گناهکار را به گناه تشویق می‌کند و ریشه بدبختی است) خداوند در قرآن می‌فرماید: ﴿ وَلَا تُطِعْ مَنْ أَغْفَلْنَا قَلْبَهُ عَن ذِكْرِنَا وَاتَّبَعَ هَوَاهُ وَكَانَ أَمْرُهُ فُرُطًا ﴾ (الکهف:28). «و از كسانى كه قلبشان را از ياد خود غافل ساختيم اطاعت مكن! همانها كه از هواى نفس پيروى كردند، و كارهايشان افراطى است». و هوس و نادانی با هم علت گناهان است، چون اگر شخص هوس باز بداند که هوی و هوس بسیار آسیب‌رسان است قطعاً از آن دوری می‌کند، به همین خاطر صحابه ن می‌گویند: (هر کسی که نافرمانی خداوند می‌کند نادان و جاهل است). ولیکن این بیچاره به نادانی‌اش معذور نیست، پس گناهکار بایـد در عواقب گنـاه و بـدبختی حاصل از آن در دنیا و آخـرت - پناه به خدا - بیاندیشد، چون گناهکار هنگامی که گناه می‌کند، نافرمانی چه کسی می‌کند؟ نافرمانی مالک هستی می‌کند! بلال ‌بن سعد : می‌گوید: (به ناچیزی گناه نگاه مکن، بلکه به عظمت کسی که نافرمانی‌اش می‌کنید نگاه کن). آنچه مرا به نوشتن این رساله واداشت این است که مشاهده کردم بسیاری از مسلمانان متأسفانه در ارتکاب گناه سهل‌انگاری نموده، و می‌پندارند که توبه محض گناهان را پاک می‌کند. ابن قیم : می‌‌گوید: (گناه زخم است، و چه بسا زخم در جای کشنده باشد). به خدا سوگند توبه تنها کافی نیست؛ بلکه لازم است انسان پشیمان شده و بیمناک باشد و همیشه طلب مغفرت نماید و همراه با آن احسان و کار نیک انجام دهد تا از جمله رستگاران مقرب قرار گیرد، خداوند می‌فرماید: ﴿ إِلَّا مَن تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ عَمَلًا صَالِحًا فَأُوْلَئِكَ يُبَدِّلُ اللَّهُ سَيِّئَاتِهِمْ حَسَنَاتٍ وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَّحِيمًا ﴾ (الفرقان: 70). «مگر كسانى كه توبه كنند و ايمان آورند و عمل صالح انجام دهند، كه خداوند گناهان آنان را به حسنات مبدل مى‏كند; و خداوند همواره آمرزنده و مهربان بوده است!». و در آیه دیگر می‌فرماید: ﴿ وَمَن تَابَ وَعَمِلَ صَالِحًا فَإِنَّهُ يَتُوبُ إِلَى اللَّهِ مَتَابًا ﴾ (الفرقان: 71). «و كسى كه توبه كند و عمل صالح انجام دهد، بسوى خدا بازگشت مى‏كند (و پاداش خود را از او مى‏گيرد)». ای برادر مسلمان: هنگامی که جان و نفس، شما را به گناه کردن فراخواند، و به انجام آن فکر کردی و در دل تصمیم به ارتکاب آن گرفتی، مطالبی که درباره شوم بودن گناه و عاقبت آن – که در ضمن این رساله می‌آید – را بخوانید، و عظمت آفریدگار و فضلش بر خویش را به یاد آورید، خدای که نعمت سلامتی و عافیت را به شما عطا کرده است، و اگر این نعمت‌ها نبودند نمی‌توانستی گناه انجام بدهی، برادر رفتارت را با هم مقایسه کن، لذت گناه چند لحظه است، امیدوارم هنگام گناه کردن تلخی محرومیت را به یاد آورید، فایده در لذتی نیست که عاقبت آن آتش است. از پروردگار خواستارم که ما و شما را از پلیدی و گناه محفوظ بدارد. خدایا آرزوهایمان را برآورده کن، و عاقبت ما را نیکو گردان، و راه رسیدن به خشنودی را برایمان هموار ساز، و دست ما را در رسیدن به امور خیر بگیر، و در دنیا و آخرت به ما رحمت عطا فرما، ای غفار از مرحمت و مهربانی‌ات ما را از آتش جهنم محفوظ بفرما. وصلى ‌الله على محمد وعلى آله وصحبه وسلم