خوشكان وبرایانی باوه‌ڕدار جارێكی تر هاتینه‌وه خزمه‌ت جه‌نابتان بۆ ته‌فســـیر كردنی كۆمه‌ڵـــه ئایه‌تێكی تر لــه قورئانی پیرۆز بــه‌و هیوایه‌ی إن شاء الله جێگای ڕه‌زامه‌ندی په‌روه‌ردگار بێت وپاشان سوودمه‌ند بێت بۆ هه‌موو لایه‌ك ...
التفاصيل
ته‌فسیری ئایه‌تی ( ٤٠ تــا ٤٣ ) له سوره‌تی الأعراف به‌ناوی خوای گه‌وره‌ومیهره‌بان الحمد لله رب العالمین والصلاة والسلام علی سیدنا محمد وعلی آله وصحبه وسلم . خوشكان وبرایانی باوه‌ڕدار جارێكی تر هاتینه‌وه‌خزمه‌ت جه‌نابتان بۆ ته‌فســـیر كردنی كۆمه‌ڵـــه‌ئایه‌تێكی تر لــه‌قورئانی پیرۆز بــه‌و هیوایه‌ی إن شاء الله جێگای ڕه‌زامه‌ندی په‌روه‌ردگار بێت وپاشان سوودمه‌ند بێت بۆ هه‌موو لایه‌ك . خوای گه‌وره‌ده‌فه‌رموێت : ( إِنَّ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآَيَاتِنَا وَاسْتَكْبَرُوا عَنْهَا لَا تُفَتَّحُ لَهُمْ أَبْوَابُ السَّمَاءِ وَلَا يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ حَتَّى يَلِجَ الْجَمَلُ فِي سَمِّ الْخِيَاطِ وَكَذَلِكَ نَجْزِي الْمُجْرِمِينَ (40) ) واته: بێگومــان ئه‌وانـه‌ی كه‌باوه‌ڕیان نه‌هێناوه‌‌به‌ئایه‌ت ونیشانه‌وبه‌ڵگه‌كانی ئێمه‌وبه‌درۆی ده‌خه‌نه‌وه وخۆیــان لــه‌ئاستیدا به‌گــه‌وره‌زانیوه( خۆیان به‌گه‌وره‌زانیوه‌له‌باوه‌ڕبه‌خوا وپێغه‌مبه‌ره‌كه‌ی وئه‌و به‌ڵگه‌ونیشانه‌گه‌ورانه‌ی كه‌ده‌سه‌ڵاتی په‌روه‌ردگار ده‌سه‌لمێنن، ئه‌م نه‌خۆشیه، نــه‌خۆشــی خۆ به‌گـــه‌وره‌‌زانین لــه‌بـــه‌رامبه‌ر فه‌رمانه‌كانی خوادا هه‌مان نه‌خۆشی شه‌یتانه‌كاتێك په‌روه‌ردگار فه‌رمانی پێكـرد سوژده‌ی ڕێز بۆ حه‌زره‌تی ئاده‌م به‌رێت، به‌ڵام فه‌رمانه‌كه‌ی خوای جێ به‌جێ نه‌كرد به‌بیانووی ئه‌وه‌ی كه‌ئــه‌و له‌ئـــاده‌م باشتر وبه‌ڕێز تـــره، بــه‌ڵێ ئه‌و بێبــاوه‌ڕانه‌خۆیــان زۆر لا گه‌ورتره‌له‌فه‌رمانه‌كانی خوا، هه‌ر بۆیه‌په‌روه‌ردگاریش له‌ڕۆژی حه‌شردا ئه‌و كهسانهی كه‌خۆ به‌زل زانن له‌شێوه‌ی گه‌ردیله‌یه‌كدا حه‌شریان ده‌كات بۆ ئه‌وه‌ی خه‌ڵكی پێیان پێدا بنێن وپاداشتی ئه‌و خۆ به‌زل زانینه‌یان وه‌ربگرنه‌وه) ئه‌و كه‌سانه‌خوای گه‌وره‌ده‌رگای ئاسمانیان بۆ ناكاته‌وه، وناچنه‌به‌هه‌شیشه‌وه‌هه‌تاوه‌كو ووشتر نه‌چێت به‌كوونی ده‌رزیدا، ئابه‌و شێوه‌یـه‌ئێمــه‌پــاداشتی خراپه‌كـــار وتاوانبـــاران ده‌ده‌ینــه‌وه‌وتۆڵه‌یــان لێ ده‌سێنین . زانایان ڕای جیاوازیان هه‌یه‌له‌سه‌ر ته‌فسیری ئه‌م به‌شه‌ی ئایه‌ته‌كه، عه‌بدوڵڵای كوڕی عه‌باس وعه‌طاء وسه‌عیدی كوڕی جوبه‌یر وموجاهد ئه‌ڵێن : مه‌به‌ست ئه‌وه‌یه‌كه‌ده‌رگای ئاسمانیان بۆ ناكرێته‌وه‌له‌ئاست نزا وكاروكرده‌وه‌ی باشیاندا - چونكه‌كاروكرده‌وی‌باش به‌بێ باوه‌ڕبوون هیچ سوودێكی نیه- ، هه‌ندێكی تر له‌زانایانی ته‌فسیر ئه‌ڵێن : مه‌به‌ستی ئایه‌ته‌كه‌ئه‌وه‌یه‌كه‌ده‌رگای ئاسمان ناكرێته‌وه‌بۆ ڕۆحی ئه‌و كهسانهی كه‌بێباوه‌ڕن وناهێڵرێت به‌رز ببنه‌وه‌بۆلای خوای گه‌وره، عن البراء أن رسول الله صلى الله عليه وسلم ذكر قَبْض روح الفاجر، وأنه يُصْعَد بها إلى السماء، قال: "فيصعدون بها، فلا تمر على ملأ من الملائكة إلا قالوا: ما هذه الروح الخبيثة؟ فيقولون: فلان، بأقبح أسمائه التي كان يُدْعَى بها في الدنيا، حتى ينتهوا بها إلى السماء، فيستفتحون بابها له فلا يفتح له". ثم قرأ رسول الله صلى الله عليه وسلم: { لا تُفَتَّحُ لَهُمْ أَبْوَابُ السَّمَاءِ وَلا يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ حَتَّى يَلِجَ الْجَمَلُ فِي سَمِّ الْخِيَاطِ ] واته: پێغه‌مبه‌ری خوا ( صلى الله عليه وسلم ) باسی گیان كێشانی بێباوه‌ڕان وخراپه‌كارانی كرد، - پــاش ئــه‌وه‌ی فریشتـــه‌ی گیـــان كێشـــان گیـانه‌كه‌ی ده‌ركرد - به‌رز ده‌كرێته‌وه‌بۆ ئاسمان به‌لای هه‌ر ده‌سته‌وتاقمێك له‌فریشته‌كان تێپه‌ڕ ده‌كرێت، ده‌ڵێن : ئائه‌مه‌گیانی چ كه‌سێكی پیس وبۆگه‌نه؟ وه‌ڵامیان ده‌درێته‌وه: ئه‌وه‌گیانی فڵان كه‌سه‌ناوی ده‌به‌ن به‌خراپترین ناوێك كه‌له‌دونیادا پێی بانگ ده‌كرا، تێپه‌ڕی ده‌كه‌ن تا ده‌گاته‌كۆتایی ئاسمان، ده‌رگای ئاسمانی بۆ ده‌كه‌نه‌وه‌به‌ڵام بۆی ناكرێته‌وه، ئه‌مجا پێغه‌مبه‌ری خوا ( صلى الله عليه وسلم ) ئه‌م ئایه‌ته‌ی خوێنده‌وه: { لا تُفَتَّحُ لَهُمْ أَبْوَابُ السَّمَاءِ وَلا يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ حَتَّى يَلِجَ الْجَمَلُ فِي سَمِّ الْخِيَاطِ } واته‌ده‌رگای ئاسمانیان بۆ ناكرێته‌وه‌وناچنه‌به‌هه‌شته‌وه‌تا ووشتر نه‌چێت به‌كوونی ده‌رزیدا - بێگومان ئه‌مه‌ش كارێكی نه‌گونجاوه‌وناكرێت ڕووبدات، خوای گه‌وره‌ش بۆیه‌ئه‌مه‌ی له‌چوار چێوه‌ی موستحیلاتدا فه‌رمووه، چونكه‌هه‌موو كه‌س ده‌زانێت ووشتر هه‌رگیز ناچێت به‌كوونی ده‌رزیدا . ئه‌مجا خوای گه‌وره‌ده‌فه‌رموێت : ( لَهُمْ مِنْ جَهَنَّمَ مِهَادٌ وَمِنْ فَوْقِهِمْ غَوَاشٍ وَكَذَلِكَ نَجْزِي الظَّالِمِينَ (41) ) ئه‌م بێیاوه‌ڕانه‌له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی خوای گه‌وره‌چوونه‌به‌هه‌شتیان لێ قه‌ده‌غه‌ده‌كات، له‌به‌رامبه‌ردا ئاگری دۆزه‌خی بۆ تاوداون هه‌ڵیگیرساندوه‌بۆیان وده‌یكاته‌مه‌نزڵگا وجێگای هه‌تا هه‌تاییان وڕاخه‌ری ئاگرینیان بۆ ڕاده‌خا له‌ناو ئه‌و ئاگره‌دا، وله‌سه‌ریشیانه‌وه‌سه‌قف داپۆشـــه‌رێكی ئاگـرین دایــان ده‌پۆشێت - بــه‌و مانـایه‌سه‌رو خواریان هه‌ر ئاگره- ئا به‌و شێوه‌یه‌پاداشتی سته‌مكاران ده‌درێته‌وه‌وتۆڵه‌ی بێباوه‌ڕی وسه‌ركه‌شیه‌كانی دونییان لێ ده‌سێنرێته‌وه. له‌به‌رامبه‌ر ئه‌م كۆمه‌ڵه‌خراپه‌دا كۆمه‌ڵێكی تر هه‌ن ئه‌ویش كۆمه‌ڵێ خواناسان وچاكه‌كارانه‌‌خوای گه‌وره‌له‌به‌رامبه‌ر ئه‌م كۆمه‌ڵه‌دا ده‌فه‌رموێت : ( وَالَّذِينَ آَمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَا نُكَلِّفُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا أُولَئِكَ أَصْحَابُ الْجَنَّةِ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ (42) ) به‌ڵام ئه‌وانه‌ی كه‌باوه‌ڕیان هێنا وكاروكرده‌وه‌ی چاك وباشیان ئه‌نجام داوه، خوای گه‌وره‌داوای شتێكیان لێ ناكات كه‌له‌توانایاندا نه‌بێت، ئائه‌وانه‌ده‌سته‌وتاقم وهاوه‌ڵانی به‌هه‌شتن كه‌به‌هه‌تاهه‌تایی تێیدا ده‌مێننه‌وه. گومان له‌وه‌دا نیه‌باوه‌ڕهێنان ته‌نها به‌زمان به‌س نیه‌به‌ڵكو ده‌بێت بۆ سه‌لمانادنی ئه‌و باوه‌ڕه‌مرۆڤی باوه‌داڕ ئه‌و كاروكرده‌وه‌چاك وباشانه‌ئه‌نجام بدات كه‌خوا و پێغه‌مبه‌ره‌كه‌ی فه‌رمانیان پێكردوه، ئه‌مجا شایسته‌ی ئه‌و پاداشته‌گه‌وره‌یه‌یه، چونكه‌ئه‌گه‌ر باوه‌ڕهێنان ته‌نها به‌زمان به‌س بوایه‌ئه‌وا موشریكه‌كانی مه‌ككه‌نه‌ك جارێك به‌ڵكو صه‌د جاریش ده‌یان ووت، به‌ڵام ئه‌وان ده‌یانزانی ووتنی ( لا اله إلا الله ) پاشتر داوای كاروكرده‌وه‌ی تریان لێده‌كات هه‌ر بۆیه‌ئاماده‌نه‌بوون ئه‌و ووته‌یه‌بڵێن . په‌روه‌ردگاریش زۆر به‌به‌زه‌ییه‌له‌گه‌ڵ به‌نده‌كانیدا له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی ئه‌و هه‌مووه‌پاداشته‌گه‌وره‌یه‌ی له‌به‌هه‌شتدا بۆ ئاماده‌كردوون، به‌ڵام داوای كاروكرده‌وه‌یه‌كی گران وقورسی لێنه‌كردون كه‌له‌توانایاندا نه‌بێت، به‌ڵكو هه‌ركاتێكیش فه‌رمانه‌كانی خوای گه‌وره‌له‌سه‌ریان گران وقورس بوو ئه‌وا خوای گه‌وره‌ڕوخصه‌تی داوه‌پێیان وبۆی ئاسان كردون، هه‌روه‌ك نوێژكردنی له‌سه‌فه‌ردا بۆ كوورت وكۆكردونه‌ته‌وه، یان ڕێگای داوه‌كه‌ڕۆژوو نه‌گیرێت له‌سه‌فه‌ردا، یان له‌كاتی ناچاریدا مه‌ی یان گۆشته‌حرامه‌كان بخورێت، گه‌لێك شتی تریش كه‌ماوه‌ی ئه‌وه‌مان نیه‌باسی گشتیان بكه‌ین، هه‌موو ئه‌مانه‌به‌ڵگه‌ن له‌سه‌ر سه‌ماحه‌ت وبه‌خشنده‌یی ئاینی پیرۆزی ئیسلام . پاشان ده‌فه‌رموێت : ( وَنَزَعْنَا مَا فِي صُدُورِهِمْ مِنْ غِلٍّ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهِمُ الْأَنْهَارُ وَقَالُوا الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي هَدَانَا لِهَذَا وَمَا كُنَّا لِنَهْتَدِيَ لَوْلَا أَنْ هَدَانَا اللَّهُ لَقَدْ جَاءَتْ رُسُلُ رَبِّنَا بِالْحَقِّ وَنُودُوا أَنْ تِلْكُمُ الْجَنَّةُ أُورِثْتُمُوهَا بِمَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ (43) ) پاش ئه‌وه‌ی خوای گه‌وره‌به‌ڵێنی داوه‌كه‌ئه‌و باوه‌ڕدارانه‌بخاته‌به‌هه‌شتێكی هه‌تا هه‌تاییه‌وه، ده‌فه‌رموێت : ئه‌مجا هه‌رچی ڕق وكینه‌و بوغزێك هه‌بوو له‌سینه‌یاندا ده‌رمان هێنا ودڵه‌كانیانمان لێ پاك كردنه‌وه، بۆ ئه‌وه‌ی‌به‌دڵ وده‌رونێكی ساف وبێگه‌رده‌وه‌بچنه‌به‌هه‌شت - چونكه‌یه‌كێك له‌ناز ونیعمه‌ته‌كانی به‌هه‌شت ئه‌وه‌یه‌كه‌ڕق وكینه‌ودڵ پیسی نامێنێت به‌رامبه‌ر یه‌كتر - له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا ئه‌م باوه‌ڕدارانه‌ده‌خرێنه‌ناو باخ وباخاتێكی پڕ له‌ناز ونیعمه‌ت وخۆشه‌وه، یه‌كێك له‌دیمه‌نه‌كانی ئه‌وه‌یه كه‌چه‌نده‌ها ڕووبار وجۆگا به‌ژێر دره‌خت وكۆشك وباڵه‌خانه‌كانیاندا تێپه‌ڕ ده‌بن ( ئه‌مه‌جگه‌له‌و چوار جۆر ڕووباره‌ی كه‌خوای گه‌وره‌له‌سوره‌تی موحه‌مه‌دا باسی كردوه‌بۆمان كه - أنهار من ماء غير آسن - ڕوبــارانێك لــه‌ئــاوی پــاك وخـاوێن، - وأنهار من لبن لم بتغيّر طعمه - ڕووبارانێك له‌شیری خراپ نه‌بووی تام نه‌گۆڕاو، - وأنهار من خمرٍ لذّة للشاربين - ڕووبارانێكیش له‌شه‌رابێك كه‌له‌زه‌تی تێدایه‌بۆ ئه‌و كهسانهی ده‌یخۆنه‌وه- وأنهار من عسلٍ مصفّىً - كۆتا جار ڕووبارانێك له‌هه‌نگوینی پاڵفته‌ی بێ خه‌وش وخاك ) جا كاتێك باوه‌ڕداران ئه‌م هه‌موو ناز ونیعمه‌ته‌ی خوای گه‌وره‌به‌چاوی خۆیان ده‌بین له‌خۆشیدا هه‌موویان شوكر وسوپاسی خوا ده‌كه‌ن وده‌ڵێن : سوپاس وستایش بۆ ئه‌و خوایه‌ی كه‌هیدایه‌تی داین وڕێنمونی كردین بۆسه‌ر ڕێگای ڕاست وخستینیه‌ئه‌م جێگا وڕێگا خۆشه‌وه، ئه‌گه‌ر په‌روه‌دگارمان هیدایه‌ت وڕێنمونی نه‌كردینایه‌هه‌رگیز ڕێگای هیدایه‌تمان نه‌ده‌زانی وئه‌م پاداشته‌مان وه‌رنه‌ده‌گرت، سوێند به‌خوا ئه‌و پێغه‌مبه‌رانه‌ی په‌روه‌ردگارمان ناردنی به‌حه‌ق وڕاستی هاتن بۆ سه‌ر گرۆهی مرڤایه‌تی، له‌پاشاندا له‌لایه‌ن فریشته‌كانه‌وه‌بانگیان لێده‌كرێت وپێان ده‌ڵێن : ئا ئه‌مه‌ئه‌و به‌هه‌شته‌یه كه به‌هۆی كاروكرده‌وه‌ی چاكی خۆتانه‌وه‌پێتان دراوه. ئه‌ی خوای گه‌وره ئێمه‌ش ده‌سته‌كانمان بۆ لای تۆ به‌رز ده‌كه‌ینه‌وه وداوات لێده‌كه‌ین به‌ڕه‌حم وبه‌زه‌ی خۆت بمان گێڕێت له‌و كۆمه‌ڵه‌ی كه ده‌یانخه‌یته به‌هه‌شته نه‌بڕاوه‌كه‌ی خۆته‌وه ( آمين يارب العالمين ) . وصلى الله وسلم على سيدنا محمد وعلى آله وصحبه وسلم
