المبين
كلمة (المُبِين) في اللغة اسمُ فاعل من الفعل (أبان)، ومعناه:...
از ابوسعید خدری رضی الله عنه روایت است که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: «إِذَا شَكَّ أَحَدُكُمْ فِي صَلاتِهِ، فَلَمْ يَدْرِ كَمْ صَلَّى ثَلاثًا أَمْ أَرْبَعًا؟ فَلْيَطْرَحِ الشَّكَّ وَلْيَبْنِ عَلَى مَا اسْتَيْقَنَ، ثُمَّ يَسْجُدُ سَجْدَتَيْنِ قَبْلَ أَنْ يُسَلِّمَ، فَإِنْ كَانَ صَلَّى خَمْسًا شَفَعْنَ لَهُ صَلاتَهُ، وَإِنْ كَانَ صَلَّى إِتْمَامًا لأَرْبَعٍ؛ كَانَتَا تَرْغِيمًا لِلشَّيْطَانِ»: «اگر يکی از شما در نمازش شک کرد و ندانست که سه يا چهار رکعت خوانده است، باید شک را رها نموده و مبنا را بر يقين (سه رکعت) بگذارد؛ آنگاه قبل از اينکه سلام دهد، دو سجده بجا آورد؛ اگر پنج رکعت خوانده است، اين دو سجده باعث زوج شدن نمازش می شوند و اگر چهار رکعتش کامل شده است، اين دو سجده باعث ذلت و خواری شيطان می گردد».
شرح الحديث :
حدیث مذکور بیانگر نحوه ی تعامل با شک و تردیدی است که در حین نماز به سراغ مسلمان می آید؛ اینکه نباید به آن توجه کند و مبنا را بر چیزی بگذارد که بدان یقین دارد و بر اساس آن عمل نماید؛ به عنوان مثال اگر شک موجود در تعداد رکعات است، باید به یقین عمل کند که تعداد کمتر را شامل می شود، آنگاه قبل از سلام دو سجده ی سهو بجا بیاورد. در حدیث مذکور آمده که رسول الله صلی الله علیه وسلم می فرماید: «اگر يکی از شما در نمازش شک کرد». یعنی بین دو چیز دچار تردیدی شد که نزد وی هیچیک بر دیگری برتری نداشت، به عنوان مثال: ندانست که سه يا چهار رکعت خوانده است، در این صورت باید شک را رها کند؛ یعنی آنچه در آن شک و تردیدی دارد که خواندن یا نخواندن رکعت چهارم است، رها کند و بدان توجهی نداشته باشد و به چیزی عمل کند که بدان یقین دارد و آن خواندن سه رکعت می باشد؛ آنگاه در پایان نماز و قبل از سلام دو سجده انجام دهد؛ و افضل این است که این سجده ها قبل از سلام باشد. به این ترتیب اگر پنج رکعت خوانده باشد، با انجام این دو سجده، تعداد رکعات نمازش زوج می شود؛ چون این دو سجده در حکم یک رکعت می باشند. و نمازی که در اصل مشغول آن بوده، زوج بوده است نه فرد؛ همچنان که در این حدیث آمده است. و اگر چهار رکعت کامل خوانده باشد، نمازش بدون افزایش و کاهش بوده است. و این دو سجده ذلت و خواری شیطان را به همراه دارد. والله اعلم