العليم
كلمة (عليم) في اللغة صيغة مبالغة من الفعل (عَلِمَ يَعلَمُ) والعلم...
از عايشه رضی الله عنها همسر گرامی رسول الله ﷺ روایت است که می گويد: رسول الله ﷺ به سوی بدر حرکت کرد. هنگامی که در مکانی بنام «حَرَّةِ الوَبَرَةِ» (در چهار ميلی مدينه) رسيد، مردی که جرأت و شجاعتش سر زبان ها بود، از راه رسيد. اصحاب رسول الله ﷺ از ديدن او خوشحال شدند. هنگامی که آن مرد به رسول الله ﷺ رسيد، گفت: آمده ام تا تو را همراهی کنم و با تو در غنیمت سهیم باشم. رسول الله ﷺ فرمود: «تُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ؟»: «به الله و رسولش ايمان می آوری؟». آن مرد گفت: خير. رسول الله ﷺ فرمود: «فَارْجِعْ، فَلَنْ أَسْتَعِينَ بِمُشْرِكٍ»: «پس برگرد که من از مشرک کمک نمی گيرم». عايشه رضی الله عنها می گويد: آنگاه رسول الله ﷺ به راهش ادامه داد تا اينکه به ذو الحليفه رسيديم؛ دوباره همان مرد آمد و همان سخنانش را تکرار کرد. رسول الله ﷺ هم همان پاسخ را به او داد و فرمود: «فَارْجِعْ، فَلَنْ أَسْتَعِينَ بِمُشْرِكٍ»: «پس برگرد که من از مشرک کمک نمی گيرم». راوی می گويد: آن مرد برگشت. سپس دوباره در بيداء نزد رسول الله ﷺ آمد و رسول الله ﷺ مانند نخستين بار به او فرمود: «به الله و رسولش ايمان می آوری؟» آن مرد گفت: بله. پس رسول الله ﷺ به او فرمود: «فانْطَلِقْ»: «پس حرکت کن».
شرح الحديث :
در این حدیث آمده که وقتی رسول الله صلی الله علیه وسلم برای جنگیدن با مشرکان در روز بدر خارج می شود، مردی از مشرکان که موصوف به شدت و شجاعت می باشد به ایشان ملحق می گردد و می خواهد همراه رسول الله صلی الله علیه وسلم بجنگد و در غنایم آنها سهمی داشته باشد؛ وقتی به رسول الله صلی الله علیه وسلم می رسد، ایشان از وی می پرسد: آیا به الله و رسولش ایمان می آورد؟ وی می گوید: نه؛ بنابراین به او خبر می دهد که از مشرک کمک نمی گیرد؛ چون آنها از اذیت و آزار مسلمانان دریغ نمی کنند و چه بسا خیانت کنند و اخبار مسلمانان را به مشرکان انتقال دهند. اما بار دیگر این فرد مشرک نزد رسول الله صلی الله علیه وسلم می آید و رسول الله صلی الله علیه وسلم از اسلام وی سوال می کند. و این بار از مسلمان شدنش خبر می دهد. لذا رسول الله صلی الله علیه وسلم به وی امر می کند به لشکر مسلمانان ملحق شود. این حدیث بر عدم جواز استعانت از مشرکان در جنگ دلالت می کند اما به علت وجود دلایل دیگری، به هنگام نیاز و ضرورت جایز است.