شرح الحديث :

وقتی رسول الله صلی الله علیه وسلم سرش را از رکوعِ رکعت آخر نمازِ صبح بلند می کرد، چنین می فرمود: "یا الله، عیاش بن ابی ربیعه را نجات بده؛ یا الله، سلمه بن هشام را نجات بده؛ یا الله، ولید بن ولید را نجات بده؛ یا الله، مؤمنان ضعیف را نجات بده"؛ این عده از صحابه که رسول الله صلی الله علیه وسلم برایشان دعا کرد تا الله متعال آنها را از عذاب و شکنجه نجات داده و خلاص نماید، در مکه به دست کافران اسیر بودند. عیاش بن ابی ربیعه برادر مادری ابوجهل بود که ابوجهل در مکه او را زندانی کرده بود؛ سلمة بن هشام برادر ابوجهل بود که از ابتدا اسلام آورده بود و در راه الله شکنجه شد و او را از مهاجرت بازداشتند؛ و ولید بن ولید برادر خالد بن ولید بود که در مکه محبوس بود و در نهایت آزاد شد. سپس رسول الله صلی الله علیه وسلم می فرماید: "یا الله، قهر و غضبت را بر قوم مُضَر نازل کن و آنان را دچار خشکسالی مانند خشکسالی دوران يوسف بگردان" یعنی: پروردگارا عذاب و مجازات خود را بر کفار قریش که از قبیله مضر بودند نازل نما؛ و قحطی بزرگ هفت ساله یا بیش از آن همانند قحطی زمان یوسف علیه السلام بر آنان مسلط کن. "الوطأة" - کوبیدن با پا - مطابق این حدیث یکی از صفات الله است، اما سراغ نداریم که کسی از سلف صالح یا علمای مسلمان آن را در جمله صفات الله برشمرده باشد، بنابراین "الوطء" بر شدت و عذاب حمل می شود و انتساب آن به الله متعال از این جهت است که فعل و تقدیر او تعالی می باشد. والله اعلم. سپس رسول الله صلی الله علیه وسلم می فرماید: "غِفَارُ غَفَرَ اللَّهُ لَهَا" ممکن است این عبارت دعای آمرزش باشد یا اخبار و اطلاع از این مطلب که الله آنها را مورد آمرزش قرار داده است. همچنین اینکه می فرماید: «وَأَسْلَمُ سَالَمَهَا اللَّهُ»؛ این تعبیر نیز می تواند دعایی باشد، به این معنی که الله آنها را سلامت بدارد و به جنگ با آنان فرمان ندهد، یا خبری باشد به این معنی که الله آنها را سلامت داشته و از جنگ با آنان منع کرده است. و به این دلیل دو قبیله ی مذکور ذکر شدند چون قبیله غفار از قدیم اسلام آورده بود و اسلم نیز با رسول الله صلی الله علیه وسلم صلح کردند. "ابن ابی زناد از پدرش روایت کرده که می گوید: همه اینها در صبح بود". یعنی: وی از پدرش این حدیث را با این اسناد روایت کرده و بیان داشته که دعای مذکور در نماز صبح بوده است.

ترجمة هذا الحديث متوفرة باللغات التالية

العربية الإنجليزية الفرنسية الإسبانية التركية الأردية الأندونيسية البوسنية الروسية البنغالية الصينية