العليم
كلمة (عليم) في اللغة صيغة مبالغة من الفعل (عَلِمَ يَعلَمُ) والعلم...
از ابویعلی شداد بن اوس رضی الله عنه روایت است که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: «الكَيِّس مَنْ دَانَ نَفْسَه، وَعَمِلَ لِما بَعْدَ الْموْت، وَالْعَاجِزُ مَنْ أَتْبَعَ نَفْسَه هَواهَا، وتمَنَّى عَلَى اللَّهِ الأماني»: «زيرک کسی است که خويشتن را محاسبه کند و برای پس از مرگ (برای آخرت) عمل نمايد؛ و ناتوان کسی است که از خواسته ها و آرزوهای نفسانی اش پيروی کند و اميد و آرزوی بی اساس و نابجا به خداوند داشته باشد».
شرح الحديث :
مسلمان عاقل کسی است که اقوال و اعمال و کردار خود را محاسبه نموده و می سنجد و برای بعد از مرگ عمل می کند؛ چون می داند در این دنیای فانی باقی نخواهد ماند. و فرجام راستین، بعد از مرگ و رفتن از دنیا است؛ اما فرد عاجز و ناتوان کسی است که از هوی و هوس و خواهشات خود پیروی نموده و تمام تلاش وی متوجه امور دنیا باشد.