حكم القضاء وفضله وخطره
از عمرو بن عاص رضی الله عنه روایت است که از رسول الله صلی الله علیه وسلم شنیده که فرمودند: «إِذَا حَكَمَ الحَاكِمُ فَاجْتَهَدَ، ثُمَّ أصَابَ، فَلَهُ أجْرَانِ، وَإِذَا حَكَمَ فَاجْتَهَدَ ثُمَّ أَخْطَأَ، فَلَهُ أَجْرٌ»: «اگر حاکم (قاضی) اجتهاد کند و حکمِ درستی صادر نمايد، دو پاداش به او می رسد؛ اما اگر اجتهاد کند و در صدور حکم دچار اشتباه شود، يک پاداش به او می رسد».
عن عمرو بن العاص -رضي الله عنه- أنه سمع رسول الله -صلى الله عليه وسلم- يقول: «إِذَا حَكَمَ الحَاكِمُ فَاجْتَهَدَ ثم أَصابَ فله أَجْرَان، وإِذا حَكَمَ فَاجْتَهَدَ ثم أَخْطَأَ فله أَجْرٌ».
شرح الحديث :
حدیث مذکور بیانگر این مساله است که اگر قاضی تلاش خود را در مورد قضیه ای داشته باشد و در آن اجتهاد کند تا از این طریق به حکمی دست یابد که معتقد است حق می باشد، در این صورت اگر حکم وی درست و موافق با حق باشد و همان مراد الله متعال در احکامش باشد، در این صورت دو اجر و پاداش دارد؛ اجر اجتهاد و اجر به حق رسیدن. و اگر اجتهاد کند اما به حکم درست دست نیابد، تنها یک اجر و پاداش برای او خواهد بود و آن اجر اجتهادش می باشد. چون اجتهاد وی در طلب حق، عبادت است، هرچند اجر رسیدن به حکم درست را از دست داده است. و به این دلیل و بعد از به کار گرفتن سعی و تلاش خود و اجتهاد در این زمینه، گنه کار نمی شود به شرطی که عالمی با اهلیت اجتهاد باشد.