الأول
(الأوَّل) كلمةٌ تدل على الترتيب، وهو اسمٌ من أسماء الله الحسنى،...
از ابوامامه صُدی بن عجلان باهلی رضی الله عنه روایت است که می گوید: از رسول الله صلی الله علیه وسلم شنیدم که در حجة الوداع به ایراد سخن پرداخت و فرمود: «اتَّقُوا الله، وصَلُّوا خَمسَكُم، وصُومُوا شَهرَكُم، وأَدُّوا زَكَاة أَموَالِكُم، وأَطِيعُوا أُمَرَاءَكُم تَدخُلُوا جَنَّة رَبِّكُم»: «تقوای الله پيشه کنيد، نمازهای پنجگانه را بخوانيد، ماه رمضان را روزه بگيريد، زکات اموال تان را ادا نماييد و از اميران و کارداران خود اطاعت کنيد تا به بهشت پروردگارتان وارد شويد».
شرح الحديث :
رسول الله صلی الله علیه وسلم در حجة الوداع و در روز عرفه به ایراد سخن پرداخت و نیز روز نحر سخنرانی کرد و مردم را پند و اندرز داده و متذکر شد؛ و این خطبه و سخنرانی از خطبه های راتبه ای است که برای مسئول حجاج سنت است همچون رسول الله صلی الله علیه وسلم برای حاجیان خطبه خوانده و به ایراد سخن بپردازد. بخشی از سخنرانی رسول الله صلی الله علیه وسلم در یکی از خطبه هایش در حجة الوداع این است که فرمودند: «ای مردم، تقوای الهی پیشه کنید». رسول الله صلی الله علیه وسلم همه ی مردم را به تقوای الهی دستور می دهد؛ تقوای پروردگاری که آنها را خلق کرده و نعمت هایش را در اختیار آنها قرار داده تا رسالت ها و پیام های او را قبول کرده و بپذیرند. و اینکه فرمود: «وصَلُّوا خَمسَكُم» مراد از آن نمازهای پنجگانه ای است که الله متعال بر رسولش صلی الله علیه وسلم فرض کرده است. و اینکه می فرماید: «وصُومُوا شَهرَكُم» مراد از آن ماه رمضان است. و اینکه فرمود: «وأَدُّوا زَكَاة أَموَالِكُم» یعنی زکات اموال تان را به مستحقان آن بدهید و در این مورد بخل نورزید. و اینکه فرمود: «أَطِيعُوا أُمَرَاءَكُم» مراد از امرا کسانی هستند که الله متعال آنها را امیر و فرمانده و حاکم شما قرار داده است؛ و این شامل فرماندهان مناطق و شهرها می باشد. و همچنین شامل امیر عام یا حاکم و رهبر مسلمانان و رئیس دولت می شود. همه ی آنها را در بر می گیرد. بنابراین بر رعیت واجب است در آنچه نافرمانی الله متعال نیست، از آنها اطاعت کنند؛ اما در نافرمانی الله، اطاعت از آنها جایز نیست هرچند بدان امر کرده و دستور دهند. چون اطاعت از مخلوق بر اطاعت از خالق مقدم نمی شود. و در پایان می فرماید هرکس موارد مذکور در حدیث را انجام دهد، ثواب و پاداش وی بهشت است.