شرح الحديث :

مردی برای ورود از رسول الله صلی الله علیه وسلم اجازه می خواهد و رسول الله صلی الله علیه وسلم می فرماید: «ائْذَنُوا لَهُ، بِئسَ أخُو العَشِيرَةِ أو ابْنُ الْعَشِيرَةِ»: «به او اجازه دهيد که در قبيله ی خود آدم بدی است». اما زمانی که در محضر ایشان می نشیند، با روی خوش و چهره ی گشاده با وی مواجه می شود؛ زمانی که مرد مذکور می رود، عایشه رضی الله عنها می گوید: ای رسول خدا، وقتی این مرد را دیدی چنین و چنان گفتی؛ اما وقتی با وی مواجه شدی، با روی خوش و چهره ی گشاده رفتار نمودی؟ بنابراین رسول الله صلی الله علیه وسلم می فرماید: «يَا عَائِشَةُ، مَتَى عَهِدْتِنِي فَحَّاشًا، إِنَّ شَرَّ النَّاسِ عِنْدَ اللَّهِ مَنْزِلَةً يَوْمَ القِيَامَةِ مَنْ تَرَكَهُ النَّاسُ اتِّقَاءَ شَرِّهِ»: «ای عایشه، آیا هیچوقت بد و بیراه از من سراغ داشتی؛ در روز قیامت بدترین جایگاه نزد الله را کسی دارد که مردم به خاطر دفع شر و بدی اش او را ترک می کنند». این مرد اهل فساد و شر و بدی بود و به همین دلیل رسول الله صلی الله علیه وسلم در غیبت وی چیزی را بیان فرمود که مستحق آن بود. و بیان داشت که در میان قبیله اش آدم بدی هست؛ تا به این ترتیب مردم را از فساد وی بر حذر دارد و فریب او را نخورند؛ بنابراین اگر کسی را دیدی که فساد و گمراهی با خود دارد و با زبان و فصاحت خود مردم را سحر نموده و جلب خود می کند، واجب است فاسد بودن این شخص را بیان کنی تا دیگران فریب او را نخورند. چه بسیارند افرادی که زبان چرب و شیرینی دارند و از فصاحت در بیان برخوردارند و چون کسی او را ببیند شیفته ی جسم و جمالش می شود و اگر سخن بگوید، به سخنش گوش می دهد، اما خیری در او نیست. بنابراین بیان حال و وضعیت وی واجب می باشد. اما اینکه رسول الله صلی الله علیه وسلم با مهربانی و ملاطفت با وی رفتار نمود، از باب مدارا بود که اهل علم رعایت آن در تعامل با دیگران را امری مطلوب می دانند؛ بر خلاف مداهنه که اقتضای آن تنازل و عقب نشینی از یک واجب یا ارتکاب امری ممنوع می باشد که به هیچ وجه جایز نیست. چنانکه الله متعال می فرماید: «وَدُّوا لَوْ تُدْهِنُ فَيُدْهِنُونَ» [القلم: 9] «آنها دوست دارند [و می خواهند] که نرمی کنی، تا آنان [نیز] نرمی کنند». اما مدارا و تعامل با مردم جهت تحقیق مصلحت که کمترین مفسده ای به همراه نداشته باشد، امری شرعی است.

ترجمة هذا الحديث متوفرة باللغات التالية

العربية الإنجليزية الفرنسية الإسبانية التركية الأردية الأندونيسية البوسنية الروسية البنغالية الصينية