العتق
از عبدالله بن عمر رضی الله عنهما روایت است که رسول الله صلى الله عليه وسلم فرمودند: «مَنْ أَعْتَقَ شِرْكًا لَهُ فِي عَبْدٍ، فَكَانَ لَهُ مَالٌ يَبْلُغُ ثَمَنَ الْعَبْدِ: قُوِّمَ عَلَيْهِ قِيمَةَ عَدْلٍ، فَأَعْطَى شُرَكَاءَهُ حِصَصَهُمْ، وَعَتَقَ عَلَيْهِ الْعَبْدُ وَإِلاَّ فَقَدْ عَتَقَ مِنْهُ مَا عَتَقَ»: «اگر كسی از يك غلام مشترك، سهم خود را آزاد کند و به اندازه ی قيمت غلام، مال داشته باشد، غلام را عادلانه قيمت گذاری كنند و سهم ديگر شركای خود را بپردازد که در این صورت غلام آزاد می شود. و اگر به اندازه ی قيمت غلام مال نداشت، فقط همان سهم خودش آزاد می شود».
عن عَبْدُ الله بن عمر-رضي الله عنهما- عن النبي -صلى الله عليه وسلم- قال: «مَن أَعْتَقَ شِرْكًا له في عَبْدٍ, فكان له مالٌ يَبْلُغُ ثَمَنَ العَبْدِ: قُوِّمَ عليه قِيمَةَ عَدْلٍ , فأعطى شُرَكَاءَهُ حِصَصَهُمْ, وعَتَقَ عليه العَبْدُ , وإلا فقد عَتَقَ منه ما عَتَقَ».
شرح الحديث :
هرکس در مالکیت برده یا کنیزی هرچند اندک، شراکت داشته باشد و بخش مربوط به خود را آزاد کند، برده را در آن بخش آزاد کرده است؛ اما اگر آزاد کننده ی این بخش از برده، توانگر و ثروتمند باشد و بتواند سهم شریکش در آن برده را بپردازد، در این صورت برده ی مذکور کاملا آزاد می شود؛ و قیمت سهم شریکش به صورت عادلانه در بازار مشخص می شود و بر مبنای آن، سهم شریک داده می شود. اما اگر این شخص توانگر و ثروتمند نباشد و مالکِ بهای سهم شریکش در برده ی مذکور نباشد، ضرری متوجه شریکش نیست و فقط سهم او آزاد می شود و سهم شریکش همچنان باقی می باشد.