خۆشه‌ویستان له‌به‌ر ئه‌وه‌ی مانگی پیرۆزی ڕه‌مه‌زان تایبه‌تی مه‌ندیه‌كی گه‌وره‌ی خۆی هه‌یه له‌ڕووی تام و چێژی عیباده‌ت وگه‌رم و گوڕی له‌ئه‌نجامدانیدا، پێویسته ئێمه‌ش به‌فرصه‌ت و هه‌لی وه‌ربگرین وتوێشووی خۆمانی لێ پڕكه‌ین...
التفاصيل
ئه‌ركی باوه‌ڕداران له‌مانگی پیرۆزی ڕه‌مه‌زاندا سوپاس بۆ په‌روه‌ردگاری به‌سۆز و به‌زه‌یی كه جارێكی تر ده‌رفه‌تی داین بگه‌ینه‌وه به‌مانگی پیرۆزی ڕه‌مه‌زان ودرود وصه‌ڵاواتیش بۆ ئه‌و پێغه‌مبه‌ره‌ی كه‌له‌م مانگه‌دا خوای گه‌وره كردی به خاتم الأنبیاء وسید المرسلین . خوشك وبرایانی باوه‌ڕدارم پێویسته له‌سه‌رمان هه‌میشه سوپاس و ستایشی په‌روه‌ردگارمان بكه‌ین له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی هیدایه‌تی داوین بۆ سه‌ر شاڕێگای ئیسلام وكردوینی به ئوممه‌تی محمد المصطفی، چونكه به‌ڕاستی نیعمه‌تی ئیمان و ئیسلام له‌هه‌موو شتێك گه‌وره‌تره كه پاشه‌ڕۆژی هه‌موومانی پێوه به‌نده . ئازیزان به‌شێوه‌یه‌كی گشتی قازانجی باوه‌ڕدار له‌وكاتانه‌دایه كه به‌ندایه‌تی تێدا ده‌كات بۆ خوای گه‌وره، وفه‌رمان ده‌كات به‌چاكه وقه‌ده‌غه ده‌كات له‌خراپه، و پاره‌و پوڵ ده‌به‌خشێت ویارمه‌تی هه‌ژاران ده‌دات و قورئانی پیرۆز ده‌خوێنێت وذیكر ویادی خودا ده‌كات . خۆشه‌ویستان له‌به‌ر ئه‌وه‌ی مانگی پیرۆزی ڕه‌مه‌زان تایبه‌تی مه‌ندیه‌كی گه‌وره‌ی خۆی هه‌یه له‌ڕووی تام و چێژی عیباده‌ت وگه‌رم و گوڕی له‌ئه‌نجامدانیدا، پێویسته ئێمه‌ش به‌فرصه‌ت و هه‌لی وه‌ربگرین وتوێشووی خۆمانی لێ پڕكه‌ین، ئه‌وه‌ش گرنگه ڕه‌چاوی بكه‌ین له‌م خاڵانه‌دا خۆی ده‌بینێته‌وه : 1) زۆر به‌ندایه‌تی كردن وته‌رخانكردنی هه‌موو كاته‌كان بۆ به‌ندایه‌تی كردن به‌هه‌موو شێوه‌كانیه‌وه، ودوركه‌وتنه‌وه و خۆ خه‌ریك نه‌كردن به‌دونیا و وزاهێنان له‌گاڵته وگه‌پ وقسه‌ی بێ كه‌ڵك وزۆر نووستن، چونكه له‌نێو موسڵماناندا هه‌یه وا له‌ڕه‌مه‌زان گه‌شتوه كه ئه‌م مانگه مانگی ته‌مه‌ڵی ونووستن وخواردن وخواردنه‌وه و سفره ڕازاندنه‌وه‌یه، یان وا تێگه‌شتوه كه مانگی یاریكردنی شه‌وانه و شه‌ونخونی كێشانه به‌دیار به‌رنامه و زنجیره درامای بێ كه‌ڵك وڕه‌وشت ڕۆشێنه‌وه، باوه‌ڕداری ژیر ئه‌م مانگه پیرۆزه هه‌موو كات وساتێكی به‌هه‌ل وه‌رده‌گرێت كه زیاتر عیباده‌ت و به‌ندایه‌تی خودای میهره‌بانی تێدا بكات، نه‌وه‌ك به‌ر ئه‌و هه‌ڕه‌شه‌یه بكه‌ون كه جویره‌ئیل ( علیه السلام ) دوعای لێكردوون و فه‌رموویه‌تی : ( هه‌ركه‌سێك بگاته ڕه‌مه‌زان وبه‌ندایه‌تیه‌كی باشی تێدا نه‌كات كه بگاته ئه‌و ئاسته‌ی كه په‌روه‌ردگار لێی خۆش بێت ئه‌وا دووربێت له له‌ڕه‌حمه‌تی خوای گه‌وره، پێغه‌مبه‌ریش ( صلی الله وعلیه وسلم ) ئامینی كردووه له‌سه‌ر ئه‌م نزا و پاڕانه‌وه‌ی جویره‌ئیل ( علیه السلام ) . هه‌روه‌ك له‌سه‌حیحی ابن حباندا هاتووه، كه پێغه‌مبه‌ری خودا ( صلی الله وعلیه وسلم ) فه‌رموویه‌تی : " إن جبریل عرض لي فقال : بعد من أدرك رمضان فلم یغفر له، فقلت آمين ) . 2) زۆر قورئانخوێندن و خه‌تمكردنی زیاتر له‌جارێك وزانیاری كۆكردنه‌وه ودراسه و لێكوڵینه‌وه كردن له‌سه‌ر نهێنی و ئیعجازی قورئان بۆ ئه‌و كه‌سانه‌ی توانای ئه‌م كاره‌یان هه‌یه، چونكه مانگی ڕه‌مه‌زان مانگی قورئانه، جوبره‌ئیل ( علیه السلام ) هه‌موو ساڵێك له‌م مانگه‌دا جارێك هه‌موو قورئانی به پێغه‌مبه‌ری ئازیز ده‌وته‌وه ( صلی الله علیه وسلم ) هه‌روه‌ك عبد الله‌ی كوڕی عه‌باس ( خوایان لی ڕازی بێت ) ڕیوایه‌تی كردووه، كه فه‌رموویه‌تی : ..... كان جبریل یلقاه فی كل لیلة من رمضان فیدراسه " {متفق علیه } . چونكه فێربوون و خه‌ڵك فێركردنی قورئانی پیرۆز كارێك ئیجگار گرنگ و پیرۆزه له‌ئاینی ئیسلامدا، وه‌ك له‌فه‌رمووده‌یه‌كی سه‌حیحدا هاتووه: " خیركم من تعلم القرن وعلمه " { رواه البخاري } واته چاكترینتان ئه‌وانه‌تانن كه خۆی فێری قورئان ده‌كات و خه‌ڵكانی تریش فێر ده‌كات . 3) مانگی ڕه‌مه‌زان مانگی پاڕانه‌وه و نزا و خۆ زه‌لیلكردنه له‌به‌ردم خوای گه‌وره‌دا، گومانی تێدا نیه نزا و پاڕانه‌وه‌ش عیباده‌ته، وه‌ك پێشه‌وای ئازیزمان فه‌رموویه‌تی : " الدعاء هو العبادة " { رواه أبو داود } واته : نزا و پاڕانه‌وه له‌خوای گه‌وره په‌رستنی په‌روه‌ردگاره، به‌ڵام پێویسته بزانین نزا و پارانه‌وه‌یه‌ك كه ته‌نها و ته‌نها هاواركردن بێت له په‌روه‌ردگار و غه‌یری ئه‌و كه‌سێكی تر نه‌كرێت به‌هاوه‌ڵ و شه‌ریكی، چونكه ئه‌وه سنووری خوای گه‌وره‌یه و به‌هیچ شێوه‌یه‌ك نابێت ببه‌زێنرێت . كه‌واته له‌كاتی ڕۆژوو شكاندن و پارشێو كردن و سوژده و نێوان بانگ و قامه‌ت و وپاش نوێژ عه‌سری ڕۆژانی هه‌ینی زۆر له‌خوای گه‌وره و میهره‌بان بپاڕێره‌وه بۆ خۆت و ماڵو منداڵ و باوك ودایكت و خزم و كه‌سو كارت به‌تایبه‌تی و سه‌رجه‌م موسڵمانان به‌گشتی كه خوای گه‌وره ڕه‌حم و به‌زه‌یی خۆی به‌سه‌رتاندا بڕێژێنێت و بتانگێڕێت له‌و كه‌سانه‌ی كه له‌م مانگه پیرۆزه‌دا لێیان خۆش ده‌بێت، ئه‌وه‌شت له‌بیر نه‌چێت دوعا و نزا به‌تایبه‌تی بكه بۆ میلله‌تی كوردی موسڵمان كه خوای گه‌وره بیاپرێزێت له پیلانی دوژمن ناحه‌زان و ئه‌و كه‌سانه‌شی ده‌یانه‌وێت ئه‌م میلله‌ته باوه‌ڕداره له‌خشته به‌رن و به‌ره‌و لێواری هه‌ڵدێر و گومڕایی بیبه‌ن . 4) به‌خشینی ماڵ و پاره و پوڵ و سامانت له‌م مانگه پیرۆزه‌دا به‌و كه‌سانه‌ی هه‌ژار و نه‌دارن، چونكه پێغه‌مبه‌ری خودا ( صلی الله علیه وسلم ) له‌م مانگه پیرۆزه‌دا ده‌ستگوشادترین كه‌س بووه، وه‌ك له‌ڕێوایه‌تێكدا كه ابن عابس ئه‌گێڕێته‌وه و ئه‌ڵێت : " كان رسول الله ( صلی الله وعلیه وسلم ) أجود الناس، وكان أجود ما یكون فی رمضان " { رواه البخاري ومسلم } واته پێغه‌مبه‌ر درودی خوای له‌سه‌ر بێت زۆر ماڵی ده‌به‌خشی و زۆر سه‌خی بووه، به‌ڵام له‌مانگی ڕه‌مه‌زاندا زباتر ماڵی ده‌به‌خشی و سه‌خی تر بوو . ئه‌ی خوشك و برای باوه‌ڕدارم ماڵی دونیا و سامانه‌كه‌ت لا خۆشه‌ویستر نه‌بێت له ره‌زامه‌ندی خودا و چوونه به‌هه‌شتت، چونكه ڕۆژێك دێت به‌جێی ده‌هێڵێت وده‌بێته میرات و ئه‌گه‌ر نه‌وه‌یه‌كی باشیش له‌دوای خۆت به‌جێ نه‌هێڵێت باوه‌ڕ ناكه‌م خێرێكیشت بۆ بكه‌ن، و ده‌بێته كێشه و ململانێیان له‌سه‌ر ماڵ و سامانه‌كه‌ی تۆ، جا ئێستا شوكر به‌خودا پاره و سامانه‌كه‌ت له‌به‌ر ده‌ستی خۆتدایه و ببه‌خشه و درێغی مه‌كه له‌خوا ڕازیكردن له‌خۆت، چونكه به‌خشینی ماڵ ئه‌م سوودانه‌ی هه‌یه : أ- ماڵه‌كه‌ت وپاره‌و پوڵه‌كه‌ت كه‌م ناكات به‌ڵكو زیاد ده‌كات وبه‌ره‌كه‌ت ده‌كه‌وێته ناو ماڵه‌كه‌ت. عن أبي هريرة ( رضي الله عنه ) أن رسول الله ( صلى الله عليه وسلم ) قال: " ما نقصت صدقة من مال " { رواه مسلم } . به به‌خشین ماڵه‌كه‌ت كه‌م ناكات وه خوای گه‌وره زیاترت پێ ده‌به‌خشێت. عن أبي هريرة (رضي الله عنه ) أن رسول الله صلى الله عليه وسلم ) قال: " قال تعالى: يا ابن آدم أنفق ينفق عليك " { رواه البخاري ومسلم } خوای گه‌وره له‌م فه‌رموده قودسیه‌دا فه‌رمووی: ئه‌ی نه‌وه‌ی ئاده‌م ببه‌خشه ئێمه‌ش له‌سه‌رت ده‌به‌خشین ئه‌گه‌ر ده‌ته‌وێ ماڵ وسه‌روه‌تت زۆربێ ئه‌وا ده‌ست بكه به به‌خشینی ماڵت. ب: سڕینه‌وه‌ی گوناهه‌كان ئه‌گه‌ر ده‌ته‌وێت خوای گه‌وره له گوناهه‌كانت خۆشبێ ببه‌خشه چونكه به‌خشین گوناهـ ده‌سڕێته‌وه . عن معاذ بن جبل قال: قال رسول الله ( صلى الله عليه وسلم ): "... الصدقة تطفئ الخطيئة كما تطفئ الماء النار " { رواه الترمذي } واته : وه‌كو چۆن ئاو ئاگر ده‌كوژێنێته‌وه ئه‌وه‌هاش به‌خشینی ماڵوسامان وله‌پێناوخوادا گوناهه‌كان ده‌كوژێنێته‌وه و نایانهێڵێت . ج : خۆپاراستن له‌دۆزه‌خ : عن ابن مسعود ( رضي الله عنه ) قال رسول الله صلى الله عليه وسلم ) : " ليتق أحدكم وجهه النار لو بشق تمرة " { رواه البخاري ومسلم } واته : با هه‌ر كه‌سێك ڕووی خۆی له‌ئاگر بپارێزێت ئه‌گه‌ر به‌به‌خشینی له‌ته خورمایه‌كیش بێت . د : ماڵ به‌خشین له‌پێناو خوای گه‌وره ده‌بێته سێبه‌ر و چه‌ترێك له‌ڕۆژی دواییدا ، عن عقبة بن عامر ( رضي الله عنه ) قال : سمعت رسول الله ( صلی الله علیه وسلم ) یقول : " كل أمريء فی ظل صدقته حتی یقضي بین الناس " { رواه ابن خزیمة } واته : هه‌موو كه‌سێك له‌سێبه‌ری خێر وماڵبه‌خشینه‌كه‌ی خۆیدایه هه‌تا ئه‌و كاته‌ی كه موحاسبه و لێپرسینه‌وه ده‌ست پێ ده‌كات . هه‌روه‌ها فه‌رموویه‌تی : " ظل المؤمن یوم القیامة صدقته " { رواه الإمام أحمد } واته : سێبه‌ری باوه‌ردار له‌ڕۆژی دواییدا خێر و ماڵبه‌خشینه‌كه‌یه‌تی . ده‌ی كه‌واته ببه‌خشه له‌و ماڵ و سامانه‌ی كه به ئه‌مانه‌ت له‌ده‌ست تۆدایه و سبه‌ینێ پاش مردنت تۆ خاوه‌نی نیت، ببه‌خشه بۆ ئه‌وه‌ی بچیته ژێر سێیه‌ری خێر وچاكه‌ی خۆته‌وه له‌ڕۆژ ێكدا كه كه هیچ سێبه‌ر و سایه‌یه‌ك نیه جگه ئه‌و سێبه‌ره‌ی كه خوا دروستی ده‌كات بۆ بڕواداران . هـ : به‌خشین به‌نهێنی و دوور له‌چاو وڕوپامایی خه‌ڵكی، چونكه ئه‌م جۆره باشتر و پاكتره وخێری تێدایه بۆ تۆ لای خوای گه‌وره و خاوه‌نه‌كه‌ه‌شی له‌ڕۆژی قیامه‌تدا ده‌هێنێته ڕیزی ئه‌و حه‌وت كۆمه‌ڵه‌ی كه له‌ژێر سێبه‌ری عه‌رشی خوادان، وه‌ك له‌فه‌رمووده‌ی سه‌حیحدا هاتوه كه پێغه‌مبه‌ری خودا ( صلی الله علیه وسلم ) فه‌رموویه‌تی : " سبعة یظلهم الله فی ظله یوم لا ظل إلا ظله ....... ورجل تصدق بصدقة فأخفاها حتی لاتعلم شماله ما تنفق بیمنه " { رواه البخاري ومسلم } واته حه‌وت كۆمه‌ڵ له‌ڕۆژی دواییدا ئه‌وه‌تان له‌ژێر سێبه‌ری خودادان ..... یه‌كێك له‌و كۆمه‌ڵانه كه‌سانێكن كه خێر وچاكه‌یه‌ك ئه‌كه‌ن و به‌شێوه‌یه‌ك ئه‌یشارنه‌وه كه ده‌ستی ڕاستیان ده‌یكات وده‌ستی چه‌پیان پێی نازانێت . چونكه به‌خشینی نێهنی تووڕه‌یی په‌روه‌ردگار ده‌كوژێنێته‌وه وه‌ك له‌فه‌رمووده‌دا هاتووه، عن معاویة بن جیدة ( رضي الله عنه ) عن النبی ( صلی الله علیه وسلم ) قال : " إن صدقة السر تطفيء غضب الرب تبارك وتعالی " { رواه الطبراني } . و : له‌م مانگه پیرۆزه‌دا هه‌وڵبده ئیفطار بۆ ڕۆژوه‌وانان بكه‌یته‌وه و نانی ئێواره‌یان بۆ ئاماده بكه‌یت، چونكه ئیفطاركردنه‌وه بۆ كه‌سی ڕۆژوه‌وان به ئه‌ندازه‌ی ئه‌و كه‌سه خێری ده‌گاتێ به‌بێ ئه‌وه‌ی هیچ له پاداشتی ئه‌و كه‌سه‌ش كه‌م بكاته‌وه، هه‌روه‌ك پێشه‌وای ئازیزمان ( صلی الله علیه وسلم ) ده‌فه‌رموێت : " من أفطر صائما كان له مثل أجره من غیر أنه لا ینقص من أجر الصائم شيء " { رواه الترمذي } . ي : ئه‌وه‌ش بزانه پاش ئه‌وه‌ی مرۆڤ هۆكاره‌كانی دونیا به‌كارده‌هێنێت له چاره‌سه‌كردنی نه‌خۆشیه‌كان، یه‌كێكیش له‌و شتانه‌ی كه چاره‌سه‌ری نه‌خۆشی پێ ده‌كرێت خێر و صه‌ده‌قه‌كردن و یارمه‌تیدانی هه‌ژارانه، له‌م باره‌یه‌شه‌وه فه‌رمووده گه‌لێك هاتوون له‌و فه‌رموودانه‌ش پێغه‌مبه‌ری ( صلی الله علیه وسلم ) فه‌رموویه‌تی : " داووا مرضاكم بالصدقة " { رواه الترمذي فی صحیح الجامع الصغیر } واته : چاره‌سه‌ری نه‌خۆشه‌كانتان بكه‌ن به صه‌ده‌قه و خێركردن . ئه‌و پاره پوڵه زۆره‌ی ده‌یده‌یت به عیاده و كلینكی دكتۆره‌كان كه‌مێكیشی ببه‌خشه له‌پێناو خوادا به‌نیه‌تی چاره‌سه‌ری نه‌خۆش ونه‌خۆشیه‌كانتان، به یارمه‌تی په‌وره‌دگاری باڵاده‌ست ده‌بێته شیفا و نه‌هێشتنی ناخۆشیه‌كان . خوای گه‌وره یارمه‌تی هه‌موان بدات له‌سه‌ر گرتنی ڕۆژووی ئه‌م مانگه پیرۆزه و ئاوه‌دانكردنه‌وه‌ی دڵه‌كانمان به یاد وذیكری په‌روه‌ردگار وبه‌زه‌یی هاتنه‌وه یه‌هه‌ژار ولیقه‌وماواندا ( ئامین یارب العالمین ) وصلی الله وسلم علی سید المرسلین وعلی اله وصحبه وسلم . والسلام علیكم ورحمة الله وبركاته
