پرسیارێكه له لایه‌ن لیژنه‌ی هه‌میشه‌یی بۆ لێكۆلینه‌وه‌ی زانستی و فه‌توا و بانگه‌واز و رێنماییوه‌ڵامی دراوه‌ته‌وه، وه ناوه‌ڕۆكی پرسیاره‌كه ئه‌مه‌یه:" ئێمه له‌ووڵاتێكی ڕۆژئاواین كه گرنگی به ڕۆژوو و ڕۆژووگران ناده‌ن، پیاوه‌كه‌م ده‌بێت بۆ ماوه‌ی ساڵێك ئیش بكات بۆ ئه‌وه‌ی ساڵی كۆتایی ته‌واو بكات له بواری ده‌رمانسازیدا، ئه‌م كاره‌ش یه‌كێكه له‌وانه‌كانی ساڵی كۆتایی( واته ساڵی پراكتیكی وجێبه‌جێكردن له‌بواری كاركردن له مه‌یدانی كاردا ) ئه‌و گرفته‌ش كه ڕووبه‌ڕوومان ده‌بێته‌وه ئه‌وه‌یه كه شوێنی كاره‌كه‌مان یه‌ك كاتژمێر به ئۆتۆموبیل له‌خۆمانه‌وه دووره وجێگاكه‌ش پڕیه‌تی له‌نه‌خۆش، پیاوه‌كه‌شم هه‌ست به سه‌رئێشه وگێژبوون ده‌كات به‌شێوه‌یه‌ك كه هه‌ندێك جار ده‌رمان به‌هه‌ڵه ده‌دات به‌نه‌خۆشه‌كان، بۆیه ئێستا بیری له‌وه كردۆته‌وه كه ڕۆژوونه‌گرێت، بۆ زانیاری زیاتریش ماوه‌ی نێوان ماڵی ئێمه وسه‌ری كاره‌كه‌ی كه‌متره له (48) میل، هه‌روه‌ك له‌یه‌كێك له‌وه‌ڵامه‌كانتاندا باستان كردووه، به‌ڵام بڕینی ئه‌و ڕیگایه كاتژمێرێكی ده‌وێت بۆ ڕۆشتن وكاتژمێرێكیش بۆ هاتنه‌وه وماوه‌ی كاركردنه‌كه‌ش (12) كاتژمێری له‌سه‌ریه‌ك ده‌خایه‌نێت، ئایا دروسته ڕۆژوو نه‌گرێت وپاش ته‌واوكردنی كۆتا ساڵی خوێندنه‌كه‌ی قه‌زایان بكاته‌وه؟ ".
التفاصيل
ئايا دروسته به‌هۆی قورسی ئیش وكاری گرانه‌وه ڕۆژوو نه‌گریت ؟ پرسیار : ئێمه له‌ووڵاتێكی ڕۆژئاواین كه گرنگی به ڕۆژوو و ڕۆژووگران ناده‌ن، پیاوه‌كه‌م ده‌بێت بۆ ماوه‌ی ساڵێك ئیش بكات بۆ ئه‌وه‌ی ساڵی كۆتایی ته‌واو بكات له بواری ده‌رمانسازیدا، ئه‌م كاره‌ش یه‌كێكه له‌وانه‌كانی ساڵی كۆتایی( واته ساڵی پراكتیكی وجێبه‌جێكردن له‌بواری كاركردن له مه‌یدانی كاردا ) ئه‌و گرفته‌ش كه ڕووبه‌ڕوومان ده‌بێته‌وه ئه‌وه‌یه كه شوێنی كاره‌كه‌مان یه‌ك كاتژمێر به ئۆتۆموبیل له‌خۆمانه‌وه دووره وجێگاكه‌ش پڕیه‌تی له‌نه‌خۆش، پیاوه‌كه‌شم هه‌ست به سه‌رئێشه وگێژبوون ده‌كات به‌شێوه‌یه‌ك كه هه‌ندێك جار ده‌رمان به‌هه‌ڵه ده‌دات به‌نه‌خۆشه‌كان، بۆیه ئێستا بیری له‌وه كردۆته‌وه كه ڕۆژوونه‌گرێت، بۆ زانیاری زیاتریش ماوه‌ی نێوان ماڵی ئێمه وسه‌ری كاره‌كه‌ی كه‌متره له (48) میل، هه‌روه‌ك له‌یه‌كێك له‌وه‌ڵامه‌كانتاندا باستان كردووه، به‌ڵام بڕینی ئه‌و ڕیگایه كاتژمێرێكی ده‌وێت بۆ ڕۆشتن وكاتژمێرێكیش بۆ هاتنه‌وه وماوه‌ی كاركردنه‌كه‌ش (12) كاتژمێری له‌سه‌ریه‌ك ده‌خایه‌نێت، ئایا دروسته ڕۆژوو نه‌گرێت وپاش ته‌واوكردنی كۆتا ساڵی خوێندنه‌كه‌ی قه‌زایان بكاته‌وه ؟ وه‌ڵام : سوپاس بۆ خوای گه‌وره ومیهره‌بان ... ڕۆژووگرتن ڕوكنێكه له ڕوكنه‌كانی ئاینی پپرۆزی ئیسلام كه به قورئان و سوننه‌ت و كۆده‌نگی زانایان ثابت بووه، دروستیش نیه بۆ هیچ موسڵمانێك به‌بێ بیانوو وعوزرێكی شه‌رعی وه‌ك سه‌فه‌ر و نه‌خۆشی ڕۆژوو بشكێنێت ونه‌یگرێت، ، مرۆڤی موسڵمانیش هه‌ندێك جار له‌كاتی كارو پیشه‌كه‌یدا ڕووبه‌ڕووی ناڕه‌حه‌تی ده‌بێته‌وه كه ده‌بێت ئارام بگرێت وپشت به‌خوای گه‌وره ببه‌ستێت وداوای یارمه‌تی لێ بكات، جا ئه‌گه‌ر مرۆڤ تینووی بوو له ڕۆژی مانگی ڕه‌مه‌زاندا هیچ كێشه نیه و قه‌یدی ناكات كه ئاوبكات به‌سه‌ری خۆیدا بۆ ئه‌وه‌ی فێنكی ببێته‌وه یان ئاو له‌ده‌می ڕادات، جا ئه‌گه‌ر تینویه‌تیه‌كه‌ی گه‌شته ڕاده‌یه‌ك كه ترسی ئه‌وه‌ی هه‌بوو له تینویه‌تیدا تیابچێت ئه‌وه دروسته ڕۆژوه‌كه‌ی بشكێنێت ودواتر قه‌زای بكاته‌وه و بیگرێته‌وه . به‌ڵام دورست نیه ڕۆژوو بشكێنیت یان نه‌یگریت به‌هۆی كاره‌كه‌ت كه ده‌بیته هۆی ناڕه‌حه‌ت بوونت له‌كاتێكدا كه بتوانیت مۆله‌ت وه‌ربگریت له مانگی ڕه‌مه‌زاندا یان بتوانیت كاره‌كه‌ت سووك بكه‌یت وكه‌می بكه‌یته‌وه . زانايانی لیژنه‌ی هه‌میشه‌یی بۆ لێكۆڵینه‌وه‌ی زانستی و فه‌توادان له شانشینی عه‌ره‌بستانی سعودیه ووتویانه : " ئه‌وه‌ی به پێویست وزه‌روره‌ت زانراوه له ئاینی پیرۆزی ئیسلامدا كه ڕۆژووی مانگی ره‌مه‌زان فه‌رزێكه له‌سه‌ر هه‌موو كه‌سێكی ته‌كلیف لێكراو، و ڕوكنێكه له ڕوكنه‌كانی ئیسلامیش، جا واجبه له‌سه‌ر هه‌موو كه‌سێكی موكه‌له‌ف پێداگری بكات وپارێزگار یكات له ڕۆژووه‌كه‌ی له‌پێناو جێبه‌جیكردنی ئه‌و فه‌رزه‌ی كه خوای گه‌وره له‌سه‌ری دانه‌وه، به‌ئومێدی به‌ده‌ستهێنانی پاداشت وترسان له سزای په‌روه‌ردگار، به‌بێ ئه‌وه‌ی كه به‌شی دونیایشی له‌بیر بچێت، وه به‌بێ ئه‌وه‌ش به‌رژوه‌ندی دونیا پێش بخات به‌سه‌ر دواڕۆژیدا، جا كاتێكیش به‌جێهێنانی ئه‌وه‌ی خوای گه‌وره له‌سه‌ری فه‌رز كردوه له عیباده‌ته‌كان له‌گه‌ڵ كار وپیشه دونیایه‌كه‌ی نه‌ده‌هاته‌وه، پێویسته له‌سه‌ری به‌شێوه‌یه‌ك ڕێكیان بخات كه هیچیان دژی ئه‌وی تریان نه‌بێته‌وه هه‌تاوه‌كو بتوانێت به‌هه‌ردوكیان هه‌ڵبسێت، ئه‌و نموونه‌یشی كه باسكراوه له پرسیاره‌كه‌دا ئه‌گه‌ر ئه‌توانێت با كاروپیشه دونیاییه‌كه‌ی بخاته كاتی شه‌وه‌وه، ئه‌گه‌ر ئه‌مه‌شی نه‌توانی بامانگی ڕه‌مه‌زان مۆڵه‌ت وه‌ربگرێت، ئه‌گه‌ر به‌بێ مووچه‌یش بووبێت، ئه‌گه‌ر ئه‌مه‌شی بۆ نه‌گونجا ئه‌وا با بگه‌ڕێت به شوێن كارێكی تردا كه بتوانێت هه‌ردوو واجبه‌كه‌ی ( ئیشه‌كه‌ی و ڕۆژووه‌كه‌ی ) به‌یه‌كه‌وه ئه‌نجام بدات، كه لایه‌نی دونیای پێش نه‌خات به‌سه‌ر پاداشتی دواڕۆژیدا، چونكه به‌ڕاستی كاروكاسپی زۆڕه، ڕیگاكانی كارو كاسپیش ته‌نها نه‌وه‌ستاوه‌ته سه‌ر ئه‌نجامدانی ئه‌و كاره قورسه، هیچ موسڵمانێكیش له‌پێناو ئه‌وه‌ی كه فه‌رز و واجبه‌كانی به‌جێ بهێنیت به یارمه‌تی خوا بێ هیوا و ئومێد نابێت له ده‌ست كه‌وتنی كاروپیشه‌یه‌كی حه‌ڵاڵ و ڕێگه پێدراو، خوای گه‌وره‌ش فه‌رموویه‌تی : ( ومن يتق الله يجعل له مخرجاً . ويرزقه من حيث لا يحتسب . ومن يتوكل على الله فهو حسبه إن الله بالغ أمره قد جعل الله لكل شيء قدراً ) { الطلاق/2، 3} واته : جــــا ئه‌وه‌ی له خوا بترسێت و پارێزکار بێت، ئه‌وه خوا ده‌رووی لێ ده‌کاته‌وه(2) له شوێنێکه‌وه ڕزق و ڕۆزی پێ ده‌به‌خشێت که حسابی بۆ نه‌کردبێت و خۆی پێی نازانێت، جا ئه‌وه‌ی پشت به خوا ببه‌ستێت، ئه‌و زاته‌ی به‌سه، بۆ ئه‌وه‌ی یاریده‌ده‌ری بێت، چونکه به‌ڕاستی خوا کارو فه‌رمانی خۆی به ئه‌نجام ده‌گه‌یه‌نێت، بێگومان خوا بۆ هه‌موو شتێک نه‌خشه‌یه‌کی دیاریکراوی بڕیارداوه (که ده‌بێت په‌یڕه‌وی بکرێت). ئه‌گه‌ر واشمان دانا ئه‌و كه‌سه هیچ ئیشێكی تری ده‌ست ناكه‌وێت جگه له‌و ئیشه قوورسه نه‌بێت كه باسی كردووه, وه ترسا له‌وه‌یش كه یاسا سته‌مكاره‌كان شتێكی به‌سه‌ردا بسه‌پێنن كه نه‌توانێت له‌و ووڵاته‌دا شه‌عائیره‌كانی ئاینه‌كه‌ی جێ به‌جێ بكات، یان ڕێگر بێت له به‌جێهێنانی هه‌ندێك له واجب و فه‌رزه‌كان، ئه‌وا با له‌و ووڵاته نه‌مێنیت و بچێت بۆ ووڵاتیكی تر كه ئه‌توانێت واجبات و فه‌رزه‌كانی دین و دونیاشی تێدا ئه‌نجام بدات، وئه‌شتوانێت له‌سه‌ر خێر وچاكه خواناسین و له‌خواترسان هاوكاری له‌گه‌ڵ موسڵماناندا بكات، چونكه زه‌وی خوا فراوانه، خوای گه‌وره‌ش فه‌رموویه‌تی : ( ومن يهاجر في سبيل الله يجد في الأرض مراغماً كثيراً وسعة ) { النساء/100} واته : هه‌ركه‌سێك له‌به‌ر دینی خوا له‌زێدی خۆی كۆچ له‌و وڵاته‌دا كه‌بۆی ده‌چێ گه‌لێ جێگاو شوێنی باشی حه‌وانه‌وه‌ی بۆده‌بێ و ده‌كه‌وێته فه‌ره‌حانییه‌وه. هه‌روه‌ها فه‌رموویه‌تی : ( قل يا عباد الذين آمنوا اتقوا ربكم للذين أحسنوا في هذه الدنيا حسنة وأرض الله واسعة إنما يوفى الصابرون أجرهم بغير حساب ) {الزمر/ 10} واته : به‌و به‌ندانه‌م بڵێ که خاوه‌ن باوه‌ڕن : له په‌روه‌ردگارتان بترسن و خواناس بن، بێگومان بۆ ئهوانهی له‌م دنیایه‌دا چاکه ده‌که‌ن، پاداشتی چاک هه‌یه، زه‌وی په‌روه‌ردگاریش فراوانه ( ئه‌گه‌ر له شوێنێك دنیاتان لێ ته‌نگ کرایه‌وه کۆچ بکه‌ن بۆ شوێنێکی تر ) به‌ڕاستی ته‌نها ئارامگر وخۆگران پاداشتیان بێ سنوور و بێ ئه‌ندازه‌یه. خۆ ئه‌گه‌ر هیچی ده‌ست نه‌كه‌وت له‌گشت ئهوانهی كه ووتمان وناچاریش بوو كه كارێكی قوورسی له‌و شێوه‌یه بكات كه له‌پرسیاره‌كه‌دا باسكراوه، ده‌بێت ڕۆژووبگرێت هه‌تا ئه‌و كاته‌ی كه هه‌ست به‌ناڕه‌حه‌ت بوون ده‌كات، ئه‌و كاته ڕۆژووه‌كه‌ی بشكێنێت و خواردن وخواردنه‌وه بخوات به ئه‌ندازه‌یه‌ك كه برسیه‌تیه‌كه‌ی بشكێت وناڕه‌حه‌تیه‌كه‌ی نه‌مێنێت، پاشان واز له‌خواردن وخواردنه‌وه بهێنێت ودواتریش قه‌زای ئه‌و ڕۆژه بكاته‌وه له‌و ڕۆژانه‌ی كه ڕۆژووگرتن تێیاندا ئاسانه .. فه‌تواكانی لیژنه‌ی هه‌میشه‌یی بۆ لێكۆڵینه‌وه‌ی زانستی و فه‌توادان ( به‌رگی 10 / لاپه‌ڕه 243-236 ) دیسان پرسیاركراوه : ده‌رباره‌ی پیاوێك كه له نانه‌وایه‌كدا نان دروست ده‌كات تووشی ناڕه‌حه‌تی و تینویه‌تیه‌كی زۆر ده‌بێت كه ئایا دروسته ڕۆژوو نه‌گرێت ؟ له‌وه‌ڵامدا ووتویانه : دروست نیه بۆ ئه‌و پیاوه رۆژووه‌كه‌ی بشكێنێت یان نه‌یگرێت، به‌ڵكو واجبه ڕۆژووه‌كه‌ی خۆی بگرێت، ته‌نها له‌به‌ر ئه‌وه‌شی كه نانه‌وای ده‌كات له مانگی ڕه‌مه‌زاندا هیچ عوزر وبیانوویه‌كی شه‌رعی نیه كه ڕۆژوو نه‌گرێت . فه‌تواكانی لیژنه‌ی هه‌میشه‌یی بۆ لێكۆڵینه‌وه‌ی زانستی و فه‌توادان ( به‌رگی 10 / لاپه‌ڕه 238 ) خوای گه‌وره زانا و شاره‌زاتره ....
