ته‌فسیری ئه‌و ئایه‌تانه‌ی ده‌رباره‌ی شوێنكه‌وتنی پێغه‌مبه‌ری خۆمان و پێغه‌مبه‌رانی تر علیهم الصلاة‌ والسلام هاتوون

ئه‌م بابه‌ته‌ بریتیه‌ له‌ پوخته‌ی ته‌فسیری كۆمه‌ڵه‌ ئایه‌تێك ده‌رباره‌ی شوێنكه‌وتنی پێغه‌مبه‌ری خۆمان و پێغه‌مبه‌رانی تر علیهم الصلاة‌ والسلام هاتوون...

التفاصيل

  ته‌فسیری ئه‌و ئایه‌تانه‌ی ده‌رباره‌ی شوێنكه‌وتنی پێغه‌مبه‌ری خۆمان و پێغه‌مبه‌رانی تر علیهم الصلاة‌ والسلام هاتوون     ١-{وَكَذَلِكَ جَعَلْنَاكُمْ أُمَّةً وَسَطاً لِتَكُونُوا شُهَدَاءَ عَلَى النَّاسِ وَيَكُونَ الرَّسُولُ عَلَيْكُمْ شَهِيداً وَمَا جَعَلْنَا الْقِبْلَةَ الَّتِي كُنْتَ عَلَيْهَا إِلَّا لِنَعْلَمَ مَنْ يَتَّبِعُ الرَّسُولَ مِمَّنْ يَنْقَلِبُ عَلَى عَقِبَيْهِ وَإِنْ كَانَتْ لَكَبِيرَةً إِلَّا عَلَى الَّذِينَ هَدَى اللَّهُ وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيُضِيعَ إِيمَانَكُمْ إِنَّ اللَّهَ بِالنَّاسِ لَرَؤُوفٌ رَحِيمٌ} (البقرة:143). واته‌: هه‌روه‌ها کردمانن به‌گه‌لێکی میانه‌ڕه‌و (ی هه‌ڵبژارده‌) تاببنه‌ چاودێر به‌سه‌ر مه‌ردوومه‌وه‌، وه‌ پێغه‌مبه‌ریش(صلی الله‌ علیه‌ وسلم) چاودێر بێت به‌سه‌ر ئێوه‌وه‌ ئه‌و ڕووگه‌یه‌ی که‌جاران له‌سه‌ری بووی نه‌مان گێڕا (به‌ڕووگه‌و له‌پاشان گۆڕیمان به‌که‌عبه‌) ته‌نها بۆئه‌وه‌ی ده‌ربکه‌وێت کێ شوێن پێغه‌مبه‌ر(صلی الله‌ علیه‌ وسلم) ده‌که‌وێت( وه‌جیاده‌بێته‌وه‌) له‌وانه‌ی که‌پاش گه‌زده‌بنه‌وه‌ وه‌ به‌ڕاستی (ئه‌م گۆڕینه‌) کارێکی زۆر گه‌وره‌و گران بوو مه‌گه‌ر لای ئه‌وانه‌ی که‌خوا ڕێنموونیی کردوون وه‌خوای گه‌وره‌ بڕوا (و نوێژه‌کانی جاران) تانی به‌زایه‌ نه‌داوه‌ به‌ڕاستی خوا له‌گه‌ڵ خه‌ڵكی دا دڵسۆزی میهره‌بانه‌. ٢-{إِنَّ الدِّينَ عِنْدَ اللَّهِ الْأِسْلامُ وَمَا اخْتَلَفَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ إِلَّا مِنْ بَعْدِ مَا جَاءَهُمُ الْعِلْمُ بَغْياً بَيْنَهُمْ وَمَنْ يَكْفُرْ بِآيَاتِ اللَّهِ فَإِنَّ اللَّهَ سَرِيعُ الْحِسَابِ} (آل عمران:19). واته‌: به‌ڕاستی دینی په‌سه‌ند کراو لای خوا ئیسلامه‌ دوو به‌ره‌کی نه‌که‌وتن ئه‌وانه‌ی که‌ نامه‌یان بۆ هاتبوو دوای ئه‌وه‌ نه‌بێ که‌ زانینی به‌ڕاستیان بۆ هات(ئه‌م لادانه‌شیان) له‌ ڕووی سته‌م و حه‌ساده‌ته‌وه‌ بوو له‌ نێو خۆیاندا جا هه‌ر که‌سێک بێ بڕوا بێ به‌ ئایه‌ته‌کانی خوا(که‌ قورئانه‌) ئه‌وه‌ به‌ڕاستی خوا زوو حسابی له‌گه‌ڵ ده‌کات. ٣-{قُلْ إِنْ كُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِي يُحْبِبْكُمُ اللَّهُ وَيَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ} (آل عمران:31) . واته‌: ئه‌ی موحه‌ممه‌د(صلی الله‌ علیه‌ وسلم) بڵێ: ئه‌گه‌ر ئێوه‌ خواتان خۆش ده‌وێت که‌واته‌ دوای من بکه‌ون تا خواش ئێوه‌ی خۆش بوێت وه‌ له‌ گوناهه‌کانتان خۆش ببێت وه‌ خوا لێخۆشبووی میهره‌بانه‌. ٤-{ فَلَمَّا أَحَسَّ عِيسَى مِنْهُمُ الْكُفْرَ قَالَ مَنْ أَنْصَارِي إِلَى اللَّهِ قَالَ الْحَوَارِيُّونَ نَحْنُ أَنْصَارُ اللَّهِ آمَنَّا بِاللَّهِ وَاشْهَدْ بِأَنَّا مُسْلِمُونَ(٥٢)رَبَّنَا آمَنَّا بِمَا أَنْزَلْتَ وَاتَّبَعْنَا الرَّسُولَ فَاكْتُبْنَا مَعَ الشَّاهِدِينَ} (آل عمران:5٢/٥٣). واته‌: ئینجا کاتێک که‌ عیسا هه‌ستی کرد به‌ بێ بڕوایی گه‌له‌که‌ی وتی کێ له‌گه‌ ڵ مندا یارمه‌تی ده‌ری دینی خوایه‌ شاگرده‌کانی (حه‌وارییه‌کانی) وتیان ئێمه‌ یارمه‌تی ده‌ری دینی خواین بڕوامان به‌ خوا هێناوه ‌و تۆ ئه‌ی عیسا شاهید به‌ که‌ ئێمه‌ فه‌رمانبه‌ری ئه‌وین. ئه‌ی په‌روه‌ردگارمان ئێمه ‌باوه‌ڕمان هێنا به‌وه‌ی که‌ ناردووته‌ته‌‌ خواره‌وه‌ ،وه ‌په‌یڕه‌وی فروستاده‌ی تۆمان کرد ده‌ی خوایه‌ ناومان بنووسه‌ له‌ ده‌فته‌ری بڕواداران (ی گه‌واهی ده‌ر) دا. ٥-{ إِنَّ أَوْلَى النَّاسِ بِإِبْرَاهِيمَ لَلَّذِينَ اتَّبَعُوهُ وَهَذَا النَّبِيُّ وَالَّذِينَ آمَنُوا وَاللَّهُ وَلِيُّ الْمُؤْمِنِينَ} (آل عمران:68) . واته‌: بێگومان نزیکترین که‌س له‌ ئیبراهیم ئه‌وانه‌ن که‌ وه‌ختی خۆی په‌یڕه‌ویان کرد وه‌ ئه‌م پێغه‌مبه‌ره‌و ئه‌وانه‌ی که‌ بڕوایان هێناوه‌ ، وه‌ خوا دۆستی بڕوادارانه‌. ٦-{قُلْ صَدَقَ اللَّهُ فَاتَّبِعُوا مِلَّةَ إِبْرَاهِيمَ حَنِيفاً وَمَا كَانَ مِنَ الْمُشْرِكِينَ} (آل عمران:95) . واته‌: ئه‌ی موحه‌ممه‌د (صلی الله‌ علیه‌ وسلم) بڵێ: خوا ڕاستی فه‌رموو که‌وا بوو په‌یڕه‌وی ئایینی ئیبراهیم بکه‌ن که‌ پاکه‌ (به‌ ویستی خۆی له‌ بیرو باوه‌ڕو کرداری هه‌ڵه‌ لای داوه‌ بۆ بیرو باوه‌ڕو کرداری ڕاست) وه‌ هیچ کاتێک له‌ هاوبه‌ش بڕیارده‌ران نه‌بووه‌. ٧-{الَّذِينَ يَتَّبِعُونَ الرَّسُولَ النَّبِيَّ الْأُمِّيَّ الَّذِي يَجِدُونَهُ مَكْتُوباً عِنْدَهُمْ فِي التَّوْرَاةِ وَالْأِنْجِيلِ يَأْمُرُهُمْ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَاهُمْ عَنِ الْمُنْكَرِ وَيُحِلُّ لَهُمُ الطَّيِّبَاتِ وَيُحَرِّمُ عَلَيْهِمُ الْخَبَائِثَ وَيَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَالْأَغْلالَ الَّتِي كَانَتْ عَلَيْهِمْ فَالَّذِينَ آمَنُوا بِهِ وَعَزَّرُوهُ وَنَصَرُوهُ وَاتَّبَعُوا النُّورَ الَّذِي أُنْزِلَ مَعَهُ أُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ(١٥٧))قُلْ يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنِّي رَسُولُ اللَّهِ إِلَيْكُمْ جَمِيعاً الَّذِي لَهُ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ لا إِلَهَ إِلَّا هُوَ يُحْيِي وَيُمِيتُ فَآمِنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ النَّبِيِّ الْأُمِّيِّ الَّذِي يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَكَلِمَاتِهِ وَاتَّبِعُوهُ لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ} (لأعراف:15٧/١٥٨). واته‌: ئه‌وانه‌ی که‌شوێن پێغه‌مبه‌ر و نێردراوی نه‌خوێنده‌وار ده‌که‌ون(که‌ له‌ لایه‌ن په‌روه‌ردگاره‌وه‌ هاتووه‌) ئه‌و که‌سه‌ی که‌(نامه‌ داره‌کان) ده‌یبینن به‌ نووسراویی لایانه‌ له‌ ته‌ورات و ئینجیل دا که‌ فه‌رمانیان پێ ده‌کات به‌ چاکه‌ و ڕێگرییان لێ ده‌کات له‌ خراپه‌ شته‌خاوێن و پاکه‌کانیان بۆ حه‌ڵاڵ ده‌کات وه‌ شته‌ پیسه‌کانیان لێ حه‌رام(قه‌ده‌غه‌) ده‌کات و باره‌ قورس و گرانه‌کانیان و ئه‌و کۆت و زنجیرانه‌ش که‌به‌سه‌ریانه‌وه‌ بوون لا ده‌بات ئه‌نجا ئه‌و که‌سانه‌ی که‌ باوه‌ڕیان به‌و(پێغه‌مبه‌ره‌) هێنابێت و ڕێز و قه‌دریان بۆ دانابێت یارمه‌تیان دابێت و پشتیوانیان لێ کردبێت و په‌یڕه‌وی ئه‌و نووره‌یان کردبێت(که‌ قورئانه‌) که‌ له‌گه‌ڵیدا نێرراوه‌ته‌ خواره‌وه‌ ئه‌وان هه‌موو(که‌ باسکران) له‌ڕزگار بووانن. ئه‌ی موحه‌ممه‌د(صلی الله‌ علیه‌ وسلم) بڵێ: ئه‌ی خه‌ڵکینه‌ به‌ڕاستی من پێغه‌مبه‌ری خوام بۆ ئێوه‌ هه‌مووتان ئه‌و(خوایه‌ی) که‌ ته‌نها بۆ ئه‌وه‌، موڵکایه‌تی هه‌موو ئاسمانه‌کان و زه‌وی هیچ په‌رستراوێك نی یه‌ جگه‌ له‌و ده‌ژێنێت و ده‌مرێنێت که‌واته‌ بڕوا به‌ خواو پێغه‌مبه‌ره‌که‌ی بهێنن که‌ نێراوێکی نه‌خوێنده‌واره‌ ئه‌ویش باوه‌ڕی به‌خواو به‌ وته‌کانی هه‌یه‌ ئێوه‌ش شوێنی بکه‌ون و په‌یڕه‌وی بکه‌ن تا بکه‌ونه‌ سه‌ر ڕێگای ڕاست و ڕێنموون.  ٨-{يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ حَسْبُكَ اللَّهُ وَمَنِ اتَّبَعَكَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ} (لأنفال:64). واته‌: ئه‌ی پێغه‌مبه‌ر(صلی الله‌ علیه‌ وسلم) خوات به‌سه‌ هه‌روه‌ها ئه‌و بڕوادارانه‌ش که‌ شوێنت که‌وتوون. ٩-{لَقَدْ تَابَ اللَّهُ عَلَى النَّبِيِّ وَالْمُهَاجِرِينَ وَالْأَنْصَارِ الَّذِينَ اتَّبَعُوهُ فِي سَاعَةِ الْعُسْرَةِ مِنْ بَعْدِ مَا كَادَ يَزِيغُ قُلُوبُ فَرِيقٍ مِنْهُمْ ثُمَّ تَابَ عَلَيْهِمْ إِنَّهُ بِهِمْ رَؤُوفٌ رَحِيمٌ} (التوبة:117). واته‌: بێگومان خوا ته‌وبه‌ی وه‌رگرت له‌ پێغه‌مبه‌ر(صلی الله‌ علیه‌ وسلم) و ئه‌و کۆچه‌ر و یاریده‌ ده‌رانه‌ی که‌ شوێنی (پێغه‌مبه‌ر(صلی الله‌ علیه‌ وسلم)) که‌وتن له‌ کاتی سه‌ختی و ناڕه‌حه‌تیدا پاش ئه‌وه‌ی نزیك بوو دڵی کۆمه‌ڵێکیان له‌ هه‌ق لابدات پاشان خوا ته‌وبه‌ی لێ وه‌رگرتن به‌ڕاستی خوا له‌ گه‌ڵیان دڵسۆز و میهره‌بانه‌. ١٠-{قَالَ لا يَأْتِيكُمَا طَعَامٌ تُرْزَقَانِهِ إِلَّا نَبَّأْتُكُمَا بِتَأْوِيلِهِ قَبْلَ أَنْ يَأْتِيَكُمَا ذَلِكُمَا مِمَّا عَلَّمَنِي رَبِّي إِنِّي تَرَكْتُ مِلَّةَ قَوْمٍ لا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَهُمْ بِالْآخِرَةِ هُمْ كَافِرُونَ(٣٧))وَاتَّبَعْتُ مِلَّةَ آبَائي إِبْرَاهِيمَ وَإِسْحَاقَ وَيَعْقُوبَ مَا كَانَ لَنَا أَنْ نُشْرِكَ بِاللَّهِ مِنْ شَيْءٍ ذَلِكَ مِنْ فَضْلِ اللَّهِ عَلَيْنَا وَعَلَى النَّاسِ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لا يَشْكُرُونَ} (يوسف:٣٧/٣٨)  واته‌: یوسف وتی هیچ خۆراکێکتان بۆ نایه‌ت که‌ ده‌رخواردتان ده‌درێت مه‌گه‌ر من به‌هه‌ردووکتان ده‌ڵێم چی یه‌ پێش ئه‌وه‌ی بێت بۆتان ئه‌مه‌ش له‌و به‌هرانه‌یه‌ که‌ په‌روه‌ردگارم فێری کردووم به‌ڕاستی من وازم هێناوه‌ له‌ئاینی گه‌لێك که‌ بڕوایان به‌خوا نه‌هێنا هه‌روه‌ها ئه‌وان بێ بڕواش بوون به‌ ڕۆژی دوایی. وه‌ شوێنی ئاینی باوو باپیرانم که‌وتووم که‌ ئیبراهیم و ئیسحاق و یه‌عقوبن ڕه‌وا و شیاو نی یه‌ بۆمان که‌ هیچ شتێ بکه‌ین به‌هاوبه‌ش بۆ خوا ئه‌مه‌ش چاکه‌ و به‌هره‌ی خوایه‌ به‌سه‌ر ئێمه‌وه‌ وه‌ به‌سه‌ر خه‌ڵکیشه‌وه‌ به‌ڵام زۆربه‌ی خه‌ڵکی سوپاسی خوا ناکه‌ن. ١١-{قُلْ هَذِهِ سَبِيلِي أَدْعُو إِلَى اللَّهِ عَلَى بَصِيرَةٍ أَنَا وَمَنِ اتَّبَعَنِي وَسُبْحَانَ اللَّهِ وَمَا أَنَا مِنَ الْمُشْرِكِينَ} (يوسف:108). واته‌: بڵێ ئه‌مه‌ ڕێگای منه‌ بانگی (خه‌ڵکی) ده‌که‌م بۆ لای خوا له‌سه‌ر به‌ڵگه‌ی ڕوون من و ئه‌وانه‌ش شوێنم که‌وتوون و خواش پاك و بێگه‌رده‌ وه‌ من هیچ کات له‌ هاوبه‌ش ڕه‌واده‌ران نیم. ١٢-{رَبِّ إِنَّهُنَّ أَضْلَلْنَ كَثِيراً مِنَ النَّاسِ فَمَنْ تَبِعَنِي فَإِنَّهُ مِنِّي وَمَنْ عَصَانِي فَإِنَّكَ غَفُورٌ رَحِيمٌ} (ابراهيم:36). واته‌: ئه‌ی په‌روه‌ردگارم بێگومان ئه‌و بتانه‌ زۆر له‌ خه‌ڵکیان گومڕا کردووه‌ (و لایان دان له‌ڕێگه‌ی ڕاست) جا هه‌ر که‌سێ (له‌ ڕۆڵه‌کانم) شوێن من که‌وت ئه‌وه‌ بێگومان له‌ منه‌ هه‌رکه‌سیش سه‌رپێچی کردم ئه‌وه‌ بێگومان تۆ لێبورده‌ی میهره‌بانی. ١٣-{ثُمَّ أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ أَنِ اتَّبِعْ مِلَّةَ إِبْرَاهِيمَ حَنِيفاً وَمَا كَانَ مِنَ الْمُشْرِكِينَ} (النحل:123). واته‌: پاشان نیگامان بۆ کردی که‌ په‌یڕه‌وی ئایینی ئیبراهیم بکه‌ چونکه‌ پاك و ڕاست بوو به‌ هیچ جۆرێ له‌ هاوبه‌ش دانه‌ران نه‌بوو. ١٤-{قَالَ لَهُ مُوسَى هَلْ أَتَّبِعُكَ عَلَى أَنْ تُعَلِّمَنِ مِمَّا عُلِّمْتَ رُشْداً} (الكهف:66). واته‌: مووسا به‌و (به‌نده‌ صاڵحه‌) ی وت ئایا (هاوڕێ یه‌تیت بکه‌م و) شوێنت بکه‌وم بۆ ئه‌وه‌ی فێرم بکه‌یت له‌و زانیارییه‌ ڕاسته‌ی فێری بوویت. ١٥-{وَاذْكُرْ فِي الْكِتَابِ إِبْرَاهِيمَ إِنَّهُ كَانَ صِدِّيقاً نَبِيّاً(٤١)إِذْ قَالَ لِأَبِيهِ يَا أَبَتِ لِمَ تَعْبُدُ مَا لا يَسْمَعُ وَلا يُبْصِرُ وَلا يُغْنِي عَنْكَ شَيْئاً(٤٢) يَا أَبَتِ إِنِّي قَدْ جَاءَنِي مِنَ الْعِلْمِ مَا لَمْ يَأْتِكَ فَاتَّبِعْنِي أَهْدِكَ صِرَاطاً سَوِيّاً} (مريم:٤١/٤٣) . واته‌: وه‌ (ئه‌ی محه‌ممه‌د(صلی الله‌ علیه‌ وسلم)) له‌ قورئاندا باسی ئیبراهیم بکه‌ به‌ڕاستی ئه‌و (ئیبراهیم) زۆر ڕاستگۆ و پێغه‌مبه‌ر بوو. کاتێ به‌ باوکی وت ئه‌ی باوکی خۆشه‌ویستم بۆ ده‌په‌رستی شتێ که‌ نابیستێ و نابینێ وه‌ هیچ سوودێکت پێ ناگه‌یه‌نێ. ئه‌ی باوکی خۆشه‌ویستم به‌ڕاستی دڵنیابه‌ زانست و زانیارێکم بۆ هاتووه‌ که‌ بۆ تۆ نه‌هاتووه‌ (و پێت نه‌دراوه‌) که‌واته‌ شوێنم که‌وه‌ و گوێڕایه‌ڵیم بکه‌ ڕێنموونیت ده‌که‌م بۆ ڕێبازی ڕاست. ١٦-{وَلَقَدْ قَالَ لَهُمْ هَارُونُ مِنْ قَبْلُ يَا قَوْمِ إِنَّمَا فُتِنْتُمْ بِهِ وَإِنَّ رَبَّكُمُ الرَّحْمَنُ فَاتَّبِعُونِي وَأَطِيعُوا أَمْرِي(٩٠)قَالُوا لَنْ نَبْرَحَ عَلَيْهِ عَاكِفِينَ حَتَّى يَرْجِعَ إِلَيْنَا مُوسَى(٩١)قَالَ يَا هَارُونُ مَا مَنَعَكَ إِذْ رَأَيْتَهُمْ ضَلُّوا(٩٢) أَلَّا تَتَّبِعَنِ أَفَعَصَيْتَ أَمْرِي}. (طـه:٩٠/٩٣) واته‌: سوێند به‌خوا به‌ڕاستی هاروون پێی وتن له‌وه‌وپێش ئه‌ی گه‌له‌که‌م بێگومان ئێوه‌ به‌م (گوێره‌که‌یه‌) تاقی کرانه‌وه‌ (گومڕا بوون) به‌ڕاستی په‌روه‌ردگاری ئێوه‌ خوای میهره‌بانه‌ که‌واته‌ شوێنی من بکه‌ون گوێ ڕایه‌ڵی فه‌رمانی من بن. وتیان هه‌رگیز واز ناهێنین و به‌ ده‌وریدا دێین و ده‌یپه‌رستین هه‌تا مووسا ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ لامان. مووسا وتی ئه‌ی هاروون چ شتێك به‌رگری کردیت کاتێ بینیت ئه‌مانه‌ گومڕا بوون. له‌وه‌ی که‌ شوێن من بکه‌وی ئایا سه‌رپێچی فه‌رمانی منت کرد ؟. ١٧-{وَجَاءَ مِنْ أَقْصَى الْمَدِينَةِ رَجُلٌ يَسْعَى قَالَ يَا قَوْمِ اتَّبِعُوا الْمُرْسَلِينَ(٢٠)اتَّبِعُوا مَنْ لا يَسْأَلُكُمْ أَجْراً وَهُمْ مُهْتَدُونَ}(يّـس:٢٠/٢١). واته‌: وه‌ له‌وپه‌ڕی شاره‌که‌وه‌ پیاوێك (حه‌بیبی نه‌ججار) به‌په‌له‌ هات وتی ئه‌ی گه‌له‌که‌م شوێن ئه‌م پێغه‌مبه‌رانه‌ بکه‌ون. شوێن که‌سانێ بکه‌ون داوای هیچ کرێ و پاداشتێکیان لێ ناکه‌ن که‌ خۆشتان ڕێنموونیی کراون. ١٨-{وَلَمَّا ضُرِبَ ابْنُ مَرْيَمَ مَثَلاً إِذَا قَوْمُكَ مِنْهُ يَصِدُّونَ(57) وَقَالُوا أَآلِهَتُنَا خَيْرٌ أَمْ هُوَ مَا ضَرَبُوهُ لَكَ إِلَّا جَدَلاً بَلْ هُمْ قَوْمٌ خَصِمُونَ(58)إِنْ هُوَ إِلَّا عَبْدٌ أَنْعَمْنَا عَلَيْهِ وَجَعَلْنَاهُ مَثَلاً لِبَنِي إِسْرائيلَ(59) وَلَوْ نَشَاءُ لَجَعَلْنَا مِنْكُمْ مَلائِكَةً فِي الْأَرْضِ يَخْلُفُونَ(60) وَإِنَّهُ لَعِلْمٌ لِلسَّاعَةِ فَلا تَمْتَرُنَّ بِهَا وَاتَّبِعُونِ هَذَا صِرَاطٌ مُسْتَقِيمٌ } (الزخرف:57/61). واته‌: وه‌ کاتێ عیسای کوڕی مه‌ریه‌م به‌ نموونه‌ هێنرایه‌وه‌ ده‌ست به‌جێ گه‌له‌که‌ت ده‌یکه‌نه‌ هاوارو قیڕه‌ی خۆشی (وا ده‌زانن قسه‌ی ئه‌وان به‌سه‌ر قسه‌ی پێغه‌مبه‌ردا(صلی الله‌ علیه‌ وسلم)) سه‌رکه‌وتووه‌. وه‌ ده‌ڵێن ئایا په‌رستراوه‌کانی ئێمه‌ باشتره‌ یان عیسا ئه‌وانه‌ نموونه‌ی عیسایان ته‌نها بۆ ده‌مبازی بۆ ده‌هێنایته‌وه‌ (وانیه‌ که‌ ده‌یڵێن) به‌ڵکو ئه‌وانه‌ گه‌لێکی زۆر ده‌مه‌قاڵێ که‌رن. عیسا هیچ نی یه‌ جگه‌ له‌ به‌نده‌یه‌ك که‌ به‌هره‌مان ڕشتووه‌ به‌سه‌ریدا وه‌ کردومانه‌ به‌ نموونه‌ بۆ نه‌وه‌ی ئیسرائیل. ئه‌گه‌ر بمانویستایه‌ له‌ جیاتی ئێوه‌ فریشته‌مان داده‌نا له‌ زه‌وی دا ده‌بوونه‌ جێ نشینی ئێوه‌. وه‌ بێگومان (دابه‌زینی عیسا بۆ سه‌ر زه‌وی) یه‌کێکه‌ له‌ نیشانه‌کانی قیامه‌ت که‌واته‌ ده‌رباره‌ی قیامه‌ت هیچ گومانتان نه‌بێ ڕاسته‌ وه‌ شوێنی من بکه‌ون ئه‌مه‌ ڕێگای ڕاسته‌. ١٩-{ثُمَّ قَفَّيْنَا عَلَى آثَارِهِمْ بِرُسُلِنَا وَقَفَّيْنَا بِعِيسَى ابْنِ مَرْيَمَ وَآتَيْنَاهُ الْأِنْجِيلَ وَجَعَلْنَا فِي قُلُوبِ الَّذِينَ اتَّبَعُوهُ رَأْفَةً وَرَحْمَةً وَرَهْبَانِيَّةً ابْتَدَعُوهَا مَا كَتَبْنَاهَا عَلَيْهِمْ إِلَّا ابْتِغَاءَ رِضْوَانِ اللَّهِ فَمَا رَعَوْهَا حَقَّ رِعَايَتِهَا فَآتَيْنَا الَّذِينَ آمَنُوا مِنْهُمْ أَجْرَهُمْ وَكَثِيرٌ مِنْهُمْ فَاسِقُونَ}. (الحديد:27) واته‌: له‌ پاشان به‌ شوێن ئه‌واندا دیسان پێغه‌مبه‌رانی خۆمانمان نارد وه‌ دواتر عیسای کوڕی مه‌ریه‌ممان نارد وه‌ ئینجیلمان پێ به‌خشی وه‌ له‌ دڵی ئه‌وانه‌دا که‌ شوێنی که‌وتوون سۆزو به‌زه‌ییمان دروست کرد وه‌ گۆشه‌گیری یه‌ك که‌ خۆیان دایان هێنابوو که‌ ئێمه‌ ئه‌وه‌مان له‌سه‌ر پێویست نه‌ کردبوون به‌ڵام خۆیان دایان هێنا بۆ ڕه‌زامه‌ندی خوا که‌چی وه‌ك پێویست بوو پارێزگاری ئه‌و گۆشه‌گیریه‌یان نه‌کرد ئێمه‌ش به‌خشیمان به‌وانه‌یان که‌ باوه‌ڕیان هێنابوو پاداشتی خۆیان وه‌ زۆریشیان له‌ سنوور ده‌رچوون.