شرح الحديث :

حدیث جریر بن عبدالله بجلی رضی الله عنه حدیث بزرگی است که بیانگر دلسوزی رسول الله صلی الله علیه وسلم نسبت به امتش می باشد. در این حدیث آمده که صحابه در ابتدای روز با رسول الله صلی الله علیه وسلم بودند که گروهی اکثرا یا همه از قبیله ی مضر درحالی نزد ایشان آمدند که پارچه های پشمين را از وسط سوراخ کرده و پوشيده و شمشيرهای شان را به گردن آويخته بودند. یعنی کسانی بودند که لباسی جز به اندازه ی پوشیدن عورت خود نداشتند و آن را از گردن خود آویزان کرده بودند و شمشیر به همراه داشتند؛ و به این ترتیب آماده ی جهادی بودند که بدان امر شده بودند. با دیدن این صحنه و نیازمندی آنان، چهره ی مبارک رسول الله صلی الله علیه وسلم دگرگون شد؛ و این درحالی بود که آنان از مضر بودند، یکی از گرامی ترین قبایل عرب؛ اما نیاز و نیازمندی آنها را به این وضعیت دچار کرده بود. این بود که رسول الله صلی الله علیه وسلم به خانه اش رفت و بازگشت و به بلال دستور داد اذان بگوید؛ سپس نماز خواند و به ایراد سخن پرداخت؛ و طبق عادت ابتدا حمد و ستایش الله گفت؛ سپس این دو آیه را خواند: «يَا أَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمُ الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ نَفْسٍ وَاحِدَةٍ وَخَلَقَ مِنْهَا زَوْجَهَا وَبَثَّ مِنْهُمَا رِجَالًا كَثِيرًا وَنِسَاءً وَاتَّقُوا اللَّهَ الَّذِي تَسَاءَلُونَ بِهِ وَالْأَرْحَامَ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلَيْكُمْ رَقِيبًا»: «ای مردم، از پروردگارتان پروا کنید [همان ذاتی] که شما را از یک تن آفرید و همسرش را [نیز] از او آفرید و از [نسلِ] آن دو، مردان و زنان بسیاری پراکند؛ و از پروردگاری که به [نام] او از یکدیگر درخواست می کنید پروا نمایید و از [گسستن] پیوند خویشاوندی بپرهیزید. بی گمان، الله همواره مراقب [و نگهبان] شماست». «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَلْتَنْظُرْ نَفْسٌ مَا قَدَّمَتْ لِغَدٍ»: «ای کسانی که ایمان آورده اید، از الله پروا کنید؛ و هرکس باید بنگرد که برای فردا چه پیش فرستاده است». سپس به صدقه دادن تشویق کرد و فرمود: «هرکس از درهم، دينار، لباس و از پيمانه ی گندم و خرمايش صدقه دهد». تا آنجا که فرمود: «(صدقه دهيد؛) اگرچه نصف خرمايی باشد». و صحابه رضی الله عنهم که اشتياق وافری به انجام کارهای نيک داشتند و در چنین مواردی شتاب می کردند و فرصت را از دست نمی دادند و بلکه با یکدیگر مسابقه داده و از هم سبقت می گرفتند، به خانه های شان رفتند و صدقات خود را به مسجد آوردند؛ حتی یکی از آنها کیسه ای در دست داشت که نزدیک بود دستش توان حمل آن را نداشته باشد؛ و از توان وی بیشتر بود؛ و آن را نزد رسول الله صلی الله علیه وسلم گذاشت؛ به همین ترتیب هریک از صحابه صدقه ای آورد؛ و چنانکه جریر می گوید دو خرمن انباشته از غذا و لباس و چیزهای دیگر جمع شد. و با دیدن این صحنه و این رقابت در امر خیر که نیاز فقرا با آن برطرف می شد، چهره ی رسول الله ﷺ از فرط شادی مانند طلا می درخشيد. سپس رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: «هرکس در اسلام پایه گذار روش نيکويی باشد، پاداش آن و پاداش کسانی که پس از او به آن عمل کنند، به او می رسد؛ بی آنکه چيزی از اجر و پاداش آنها کم گردد. و هرکس روش بدی در اسلام پايه گذاری کند، گناه آن و گناه کسانی که پس از او به آن عمل نمايند، به او می رسد و ذره ای از گناهان آنها کاسته نمی شود». مراد از «سُنَّةً» در اینکه فرمود: «مَنْ سَنَّ فِي الإِسلاَم سُنَّةً حَسَنَةً» عمل نمودن به سنت می باشد و منظور کسی نیست که بدعتی را ایجاد کند. چون هرکس در اسلام بدعتی بوجود بیاورد، بدعت وی مردود بوده و نیکو نیست. بلکه مراد از کسی که آن را پای گذاری نموده و سنت نهد، اولین کسی است که بدان عمل کند مانند مردی که کیسه ای از صدقه با خود آورد.

ترجمة هذا الحديث متوفرة باللغات التالية

العربية الإنجليزية التركية الأردية الأندونيسية البوسنية البنغالية الصينية