شرح الحديث :

جبریل علیه السلام به صورت مردی نزد صحابه رضی الله عنهم می رود که او را نمی شناسند؛ این درحالی است که صحابه نزد رسول الله صلی الله علیه وسلم نشسته اند؛ بنابراین همچون کسی که در پی آموختن است نزد رسول الله صلی الله علیه وسلم می نشیند و از ایشان در مورد اسلام سوال می کند؛ و رسول الله صلی الله علیه وسلم با ارکان اسلام پاسخش را می دهد که عبارتند از: اقرار به شهادتین، محافظت از نمازهای پنجگانه و پرداخت زکات به مسحقان آن و روزه گرفتن ماه رمضان و ادای فریضه ی حج برای کسی که استطاعت و توانایی آن را دارد. آنگاه مرد مذکور ایشان را تصدیق می کند. لذا صحابه این رفتار وی را عجیب می دانند که از طرفی سوال می کند که نشان از ندانستن وی دارد و از طرفی با شنیدن پاسخ، آن را تصدیق می کند. سپس از ایمان سوال می کند و رسول الله صلی الله علیه وسلم با بیان ارکان ششگانه ی ایمان پاسخش را می دهد که این معانی را در بردارد: الله خالق و رازق و موصوف به کمال و منزه از هر عیب و نقص است و ملائکه ای که الله متعال آنها را خلق کرده، بندگانی گرامی اند که از فرمان الله سرپیچی نمی کنند و مطابق امر او عمل می کنند. و ایمان به کتاب های نازل شده بر پیامبران از جانب الله و پیامبرانی که از جانب الله دینش را تبلیغ می کنند و اینکه انسان بعد از مرگ دوباره زنده می شود و مورد محاسبه قرار می گیرد. سپس از رسول الله صلی الله علیه وسلم در مورد احسان سوال می کند و ایشان پاسخ می دهد که احسان عبارت است از اینکه چنان الله را عبادت کنی که گویا او را مشاهده می کنی و اگر چنین او را عبادت نمی کنی، باید با ترس از الله او را عبادت کنی، چون می دانی که چیزی بر او پنهان نیست و از همه چیز آگاه است؛ سپس بیان می کند که علمِ دقیقِ زمانِ برپایی قیامت را هیچیک از مخلوقات نمی داند و از علامت های آن افزایش کنیزها و فرزندان شان یا نافرمانی فرزندان از مادران شان می باشد که با آنها همچون کنیزان برخورد می کنند و اینکه در آخرالزمان، دنیا به چوپانان و فقرا روی می آورد و آغوش خود را می گشاید؛ بنابراین بر ساختمان ها و بلندی آنها افتخار می کنند. و همه ی این سوال و جواب ها برای آموزش این دین حنیف توسط جبریل بوده است چنانکه رسول الله صلی الله علیه وسلم می فرماید: «او جبريل بود؛ نزدتان آمد تا دين تان را به شما بیاموزد».

ترجمة هذا الحديث متوفرة باللغات التالية

العربية الإنجليزية الفرنسية التركية الأردية الأندونيسية البوسنية الروسية الصينية