العليم
كلمة (عليم) في اللغة صيغة مبالغة من الفعل (عَلِمَ يَعلَمُ) والعلم...
از بُريده رضی الله عنه روایت است که رسول الله ﷺ فرمودند: «لا تَقُولُوا لِلْمُنَافِقِ سَيِّدٌ، فَإنَّهُ إنْ يَكُ سَيِّداً فَقَدْ أسْخَطْتُمْ رَبَّكُمْ عز وجل»: «به منافق سرور و آقا نگوييد؛ زيرا اگر او را سرور و آقا قلمداد کنيد، پروردگارتان را - که صاحب عزت و جلال است - خشمگين کرده ايد».
شرح الحديث :
حدیث مذکور به این معناست که اگر منافقی در میان قوم خود سید و سرور و بزرگ آنان بود و شما بر وی لقب سید را اطلاق نمودید، الله را خشمگین کرده اید. چون به کار بردن این واژه در حق او، تعظیم و بزرگداشت وی می باشد حال آنکه او از جمله کسانی است که مستحق تعظیم نیست؛ و اگر در میان قوم خود سید و سرور و از بزرگان نباشد، به کار بردن این واژه در حق او مصداق دروغ و نفاق است. در هر دو حالت از اطلاق لفظ سید برای منافق نهی شده است؛ و همچنین از به کار بردن آن برای کافر و فاسق و مبتدع نهی شده است. چنین کسانی مطلقا استحقاق این را ندارند که به بزرگی و سیادت و سروری توصیف شوند. و این نهی برای صحابه و دیگران عام است. منافقان در عصر صحابه دو دسته بودند: منافقانی که فقط رسول الله صلی الله علیه وسلم و رازدار ایشان حذیفه رضی الله عنه آنها را می شناختند. و منافقانی که نفاق شان برای صحابه هم آشکار بود مانند عبدالله بن ابی؛ و حدیث مذکور بر این دسته ی دوم انطباق می یابد.