المحسن
كلمة (المحسن) في اللغة اسم فاعل من الإحسان، وهو إما بمعنى إحسان...
از ابوهريره رضی الله عنه روایت است که رسول الله ﷺ فرمودند: «إِذَا سَافَرْتُمْ فِي الخِصْبِ، فَأعْطُوا الإبلَ حَظَّهَا مِنَ الأَرْضِ، وَإِذَا سَافَرْتُمْ في الجدْبِ، فَأسْرِعُوا عَلَيْهَا السَّيْرَ، وَبَادِرُوا بِهَا نِقْيَهَا، وَإِذَا عَرَّسْتُمْ، فَاجْتَنِبُوا الطَّرِيقَ؛ فَإنَّهَا طُرُقُ الدَّوَابِّ، وَمَأوَى الهَوَامِّ بِاللَّيْلِ»: «هرگاه در مسيری سرسبز سفر کرديد، بهره ی شتر را از زمين به او بدهيد (و بگذاريد تا حيوان در حال حرکت بچرد) و چون در مسيری خشک و بی علف سفر کرديد، او را تند برانيد تا پيش از اينکه مغز استخوان حيوان، يعنی توان و نيرويش از بابت خستگی و رنج راه از ميان برود، به مقصد برسيد. و اگر شب در جايی توقف کرديد، از اتراق کردن در راه بپرهيزيد؛ زيرا راه، گذرگاه حيوانات و در شب، محلّ گزندگان و حشرات است».
شرح الحديث :
حدیث مذکور به رعایت مصالح انسان ها و چهارپایان مورد استفاده ی آنها اشاره دارد؛ و رسول الله صلی الله علیه وسلم آداب مربوط به این موارد را به مسافران گوشزد می کند؛ به مسافری که سوار بر شتر یا الاغ یا قاطر یا اسب سفر می کند دستور می دهد مصلحت حیوان را در چریدن و طی کردن مسیر رعایت کند؛ چون در برابر آن مسئول است و مورد محاسبه قرار می گیرد؛ بنابراین اگر در ایامی مسافرت کرد که کشت و زرع و علف زیاد بود، باید با درنگ و بدون عجله حرکت کند تا اینکه سواری او نیز بچرد و از علف موجود استفاده کند. و اگر در روزهایی سفر نمود که کشت و زرع و علف کمتری بود، به اندازه ی توان حیوان با سرعت حرکت کند؛ تا حیوان خسته نشده و از پا نیفتد. همچنین رسول الله صلی الله علیه وسلم به مسافر امر می کند که اگر تصمیم اتراق و استراحت و خوابیدن در شب داشت، این کار را در راه انجام ندهد چون راه مسیر حرکت حیوانات مسافران و رفت و آمد آنها می باشد. و نباید آنها را از مسیرشان بازداشت و مانعی بر سر راه آنها شد. و از طرفی محل گذر حشرات و گزندگان سمی و درندگانی است که شب ها در مسیر راه حرکت می کنند.