المناهي اللفظية وآفات اللسان
از ابوهريره رضی الله عنه روایت است که رسول الله صلى الله عليه وسلم فرمودند: «إِذَا قَالَ الرَّجُلُ: هَلَكَ النَّاسُ، فَهُوَ أهْلَكُهُمْ»: «هرگاه کسی بگويد: مردم هلاک شدند، خود بيش از همه در هلاکت و نابودی است».
عن أبي هريرة -رضي الله عنه- أن رسول الله -صلى الله عليه وسلم- قال: «إذا قال الرَّجُل: هَلَكَ الناس، فهو أَهْلَكُهُم».
شرح الحديث :
چون کسی بگوید: مردم هلاک شدند و منظور وی تحقیر و عیبجویی از آنان و اظهار برتری خود بر آنان باشد و خود را بهتر و برتر از آنان ببیند، به همین دلیل خود او بیش از همه در معرض هلاکت و نابودی می باشد. در صورتی که «أهلكُهم» مرفوع باشد معنای حدیث همین است. اما در صورت منصوب بودن آن «أهلكَهم» معنای حدیث چنین است: اگر کسی بگوید مردم هلاک شدند، سبب هلاکت آنها می باشد چون آنان را از رحمت الهی مایوس و نا امید کرده و از توبه و بازگشت به سوی الله بازمی دارد و با این سخنان ایشان را وادار به ادامه دادن مسیر نا امیدی می کند تا اینکه هلاک شوند.