العليم
كلمة (عليم) في اللغة صيغة مبالغة من الفعل (عَلِمَ يَعلَمُ) والعلم...
از جابر بن عبدالله رضی الله عنهما روایت است که می گوید: رسول الله ﷺ همان گونه كه سوره ای از قرآن را به ما می آموخت، استخاره در همه ی كارها را نيز به ما آموزش می داد. و می فرمود: «إِذَا هَمَّ أَحَدُكُمْ بِالأَمْرِ، فَلْيَرْكَعْ رَكْعَتَيْنِ مِنْ غَيْرِ الفَرِيضَةِ، ثُمَّ لِيَقُلْ: اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْتَخِيرُكَ بِعِلْمِكَ وَأَسْتَقْدِرُكَ بِقُدْرَتِكَ، وَأَسْأَلُكَ مِنْ فَضْلِكَ العَظِيمِ، فَإِنَّكَ تَقْدِرُ وَلاَ أَقْدِرُ، وَتَعْلَمُ وَلاَ أَعْلَمُ، وَأَنْتَ عَلَّامُ الغُيُوبِ، اللَّهُمَّ إِنْ كُنْتَ تَعْلَمُ أَنَّ هَذَا الأَمْرَ خَيْرٌ لِي فِي دِينِي وَمَعَاشِي وَعَاقِبَةِ أَمْرِي - أَوْ قَالَ عَاجِلِ أَمْرِي وَآجِلِهِ - فَاقْدُرْهُ لِي وَيَسِّرْهُ لِي، ثُمَّ بَارِكْ لِي فِيهِ، وَإِنْ كُنْتَ تَعْلَمُ أَنَّ هَذَا الأَمْرَ شَرٌّ لِي فِي دِينِي وَمَعَاشِي وَعَاقِبَةِ أَمْرِي - أَوْ قَالَ فِي عَاجِلِ أَمْرِي وَآجِلِهِ - فَاصْرِفْهُ عَنِّي وَاصْرِفْنِي عَنْهُ، وَاقْدُرْ لِي الخَيْرَ حَيْثُ كَانَ، ثُمَّ أَرْضِنِي» قَالَ: «وَيُسَمِّي حَاجَتَهُ»: «هنگامی که هريک از شما قصد انجام كاری كرد، دو ركعت نماز نفل بخواند و سپس بگويد: "اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْتَخِيرُكَ بِعِلْمِكَ وَأَسْتَقْدِرُكَ بِقُدْرَتِكَ، وَأَسْأَلُكَ مِنْ فَضْلِكَ العَظِيمِ، فَإِنَّكَ تَقْدِرُ وَلاَ أَقْدِرُ، وَتَعْلَمُ وَلاَ أَعْلَمُ، وَأَنْتَ عَلَّامُ الغُيُوبِ، اللَّهُمَّ إِنْ كُنْتَ تَعْلَمُ أَنَّ هَذَا الأَمْرَ خَيْرٌ لِي فِي دِينِي وَمَعَاشِي وَعَاقِبَةِ أَمْرِي" يا فرمود: «عَاجِلِ أَمْرِي وَآجِلِهِ، فَاقْدُرْهُ لِي وَيَسِّرْهُ لِي، ثُمَّ بَارِكْ لِي فِيهِ، وَإِنْ كُنْتَ تَعْلَمُ أَنَّ هَذَا الأَمْرَ شَرٌّ لِي فِي دِينِي وَمَعَاشِي وَعَاقِبَةِ أَمْرِي» يا فرمود: «فِي عَاجِلِ أَمْرِي وَآجِلِهِ، فَاصْرِفْهُ عَنِّي وَاصْرِفْنِي عَنْهُ، وَاقْدُرْ لِي الخَيْرَ حَيْثُ كَانَ، ثُمَّ أَرْضِنِي بِهِ» و فرمود: «سپس حاجت خود را بگويد». ترجمه ی دعا: «بار الها، از علم تو طلب خير می كنم و از قدرت تو توانايی می جويم و از تو خواهانِ فضل و بخششِ بی کرانت هستم. به يقين، تو توانايی و من ناتوانم؛ و تو می دانی و من نمی دانم و تو دانای اسراری. يا الله، اگر اين كار را به خيرِ دين، دنيا و فرجامِ كار من می دانی، آن را برای من ممكن و آسان بگردان. و اگر آن را برای دين، دنيا و عاقبت كار من زيان بار می دانی، آن را از من دور کن و مرا از انجامش پشيمان بگردان و خير را هرجا که هست، برايم مقدّر بفرما و آنگاه مرا بدان خشنود کن».
شرح الحديث :
رسول الله صلی الله علیه وسلم در آموزش دادن کیفیت نماز استخاره به اصحابش، همچون آموزش دادن سوره ای از قرآن به ایشان حریص و پی گیر بود. رسول الله صلی الله علیه وسلم در توضیح و بیان این مهم چنین راهنمایی می کند که انسان دو رکعت نماز نفلی بخواند و بعد از سلام دادن از الله متعال بخواهد که سینه اش را برای بهترین امر بگشاید چراکه الله متعال کیفیت همه ی امور و جزئیات آنها را می داند و بر همه چیز احاطه دارد و این فقط صفت الله متعال می باشد و بس؛ و از الله متعال توان انجام بهترین کار را بخواهد و فضل بزرگ او را خواستار شود؛ چراکه او بر هر امری که اراده اش بدان تعلق گیرد تواناست و انسان ناتوان است و قدرت آن را ندارد. الله متعال همه ی چیزهای کلی و جزئی را می داند اما انسان چیزی جز آنچه الله به او آموخته نمی داند؛ و چیزی از امور غیب بر او پنهان نیست. سپس از پروردگارش بخواهد اگر امری که در شرف تصمیم گیری در مورد آن است - و آن را ذکر نماید - برای او خیر است و نقص و زیان دینی و دنیوی به دنبال ندارد، او را بر انجام آن توان بخشد و برایش میسر گرداند. و اگر نقص و زیان دینی و دنیوی به همراه دارد، او را از آن باز دارد و آن را از وی دور گرداند و خیر و خوبی را هر جا که هست برای او مقدر فرماید و رضایت از قضا و قدر الهی در مورد آن را نصیب او گرداند.