العتق
از ابوهریره رضی الله عنه روایت است که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: «مَنْ أَعْتَقَ شِقْصَاً مِنْ مَمْلُوكٍ، فَعَلَيْهِ خَلاصُهُ كُلُّهُ فِي مَالِهِ، فَإِنْ لَمْ يَكُنْ لَهُ مَالٌ، قُوِّمَ الْمَمْلُوكُ قِيمَةَ عَدْلٍ، ثُمَّ اُسْتُسْعِيَ الْعَبْدُ، غَيْرَ مَشْقُوقٍ عَلَيْهِ»: «هرکس سهميه ی خود از برده ای را آزاد کرد، بايد بقيه اش را نيز با پولش بخرد تا آن برده کاملا آزاد شود؛ اگر مالی نداشت آن برده با قيمتی عادلانه قيمت گذاری می شود سپس بدون سختگيری وادار به کار می شود تا بتواند بقيه ی خود را آزاد کند».
عن أبي هريرة -رضي الله عنه- عن رسول الله -صلى الله عليه وسلم- قال: «من أعتق شِقْصَاً مِنْ مملوك، فعليهِ خَلاصُهُ كله في ماله، فإِنْ لم يكن له مال؛ قُوِّمَ المملوك قِيمَةَ عَدْلٍ، ثمَّ اُسْتُسْعِيَ العبد، غير مَشْقُوقٍ عليه».
شرح الحديث :
هرکس سهم خود در برده ای را آزاد کند، در این صورت اگر توانگر است و توانایی آزاد کردن کامل او را داشته باشد، باید کاملا او را آزاد کند. و به این ترتیب به شریکانش بهای هریک از آنها را از سهمی که در برده ی مذکور دارند بدهد تا کاملا آزاد شود. اما اگر چنین مالی را در اختیار نداشت یا مالی داشت و چون صرف این کار می کرد، خود دچار ضرر و زیان می شد، در این حالت برده در انتخاب دو گزینه مختار است: 1- به میزان بهایی که برای آزادی وی مانده، در بردگی بماند و بخشی از او آزاد و بخشی در بردگی باشد. 2- کار کند تا سهم کسی که او را آزاد نکرده بپردازد. و این بعد از قیمت گذاری عادلانه ی برده می باشد که به آن «استسعاء» می گویند.