از ابوامامه، صُدَیّ بن عَجلان باهلی رضی الله عنه روایت است که می گويد: از رسول الله ﷺ شنيدم که در حجة الوداع خطبه خواند و فرمود: «اتَّقُوا اللَّه، وصَلُّوا خَمْسكُم، وصُومُوا شَهْرَكم، وأَدُّوا زكَاةَ أَمْوَالِكُم، وَأَطِيعُوا أُمَرَاءَكُم، تَدْخُلُوا جَنَّةَ رَبِّكُمْ»: «تقوای الله پيشه کنيد، نمازهای پنجگانه را بخوانيد، ماه رمضان را روزه بگيريد، زکات اموال تان را ادا نماييد و از اميران و کارداران خود اطاعت کنيد تا به بهشت پروردگارتان وارد شويد».
شرح الحديث :
این حدیث از جمله احادیثی است که به تقوای الهی با انجام اوامر و ترک نواهی تشویق می کند. این حدیث در اواخر عمر مبارک رسول الله صلی الله علیه وسلم گفته شده است زمانی که در حجة الوداع به ایراد خطبه ای بلیغ پرداخته و مردم را به امور زیادی توصیه می کند؛ و حقوق و واجبات آنها را یادآور می شود. یکی از این موارد رعایت تقوای الهی است چنانکه الله متعال می فرماید: «يَا أَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمُ»: «ای مردم، از پروردگارتان پروا کنید». رسول الله صلی الله علیه وسلم همه ی انسان ها را امر می کند از پروردگارشان که آفریده ی آنهاست و نعمت های بی شمار خود را در اختیار آنان قرار داده است، بترسند و پروا کنند. و در حدیث دیگری از ابوسعید خدری رضی الله عنه روایت است که می گوید: مردی نزد رسول الله صلی الله علیه وسلم آمد و گفت: ای رسول خدا، مرا سفارش کن؛ فرمود: «عَلَيْكَ بِتَقْوَى اللَّهِ فَإِنَّهَا جِمَاعُ كُلِّ خَيْرٍ»: «تقوای الهی پیشه کن که هر خیری را در بردارد». و فرمود: «أَكْثَرُ مَا يُدْخِلُ النَّاسَ الْجَنَّةَ، تَقْوَى اللهِ، وَحُسْنُ الْخُلُقِ»: «بیشترین چیزی که باعث بهشت رفتن مردم می شود، تقوای الهی و اخلاق نیکو می باشد». در ادامه رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: «وصَلُّوا خَمْسكُم» یعنی نمازهای پنجگانه ای را که الله متعال بر رسولش صلی الله علیه وسلم فرض نموده، بخوانید که در روز قیامت اولین عملی که بنده در مورد آن محاسبه می شود نماز است. «وَصُومُوا شَهْرَكم» یعنی ماه رمضان را روزه بگیرید؛ که با سراسر نعمت و رحمت و بخشش هایی چون آزادی از آتش دوزخ و پاداش فراوان همراه است. «وأَدُّوا زكَاةَ أَمْوَالِكُم» یعنی زکات اموال تان را به مستحقان آن بدهید و در این زمینه بخل نورزید. به این ترتیب حدیث مذکور شامل سه رکن از ارکان اسلام می باشد. و از این جهت ذکری از حج نشده، چون این امور در هر روز و هر سال تکرار می شوند و ادای آنها مشکل است لذا به طور مشخص به این موارد امر و توصیه شده است. اما اینکه می فرماید: «وَأَطِيعُوا أُمَرَاءَكُم» مراد خلیفه ی وقت و پادشاه و سایر فرماندهان و علما می باشد؛ البته با در نظر داشتن این مساله که از مخلوق، در معصیت و نافرمانیِ خالق اطاعت نمی شود و اطاعت از امرا در این زمینه اصلا مصداق پیدا نمی کند. و در حدیث دیگری آمده است: «أُوصِيكُمْ بِتَقْوى اللَّه، وَالسَّمْعِ وَالطَّاعَةِ»: «به شما سفارش می کنم تقوای الله پيشه سازيد و حرف شنوی و فرمان برداری نماييد». ابوداود و ترمذی آن را روایت کرده اند و شیخ البانی در مشکاة المصابیح (1/185) آن را صحیح دانسته است.