الجبار
الجَبْرُ في اللغة عكسُ الكسرِ، وهو التسويةُ، والإجبار القهر،...
Sehl b. Sa'd Es-Sâidî -radıyallahu anh-’dan rivayet olunduğuna göre Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem-’e içecek bir şey getirdiler, Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem-’e içecek bir şey getirdiler, o da ondan içti. Sağında da bir çocuk vardı. Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem- çocuğa: “Bana, bunlara vermem için izin verir misin?” diye sordu. Çocuk: “ Hayır! Vallahi senden gelen nasibime kimseyi tercih edemem! Dedi. Bunun üzerine Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem- onu çocuğun eline bıraktı.” Tellehu ifadesinin anlamı koydu, (eline bıraktı) anlamındadır. Hadiste zikri geçen çocuk; Abdullah b. Abbâs -radıyallahu anhuma-’dır.
شرح الحديث :
Hadiste Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem-’in içeceği, çocuktan önce yaşlılara vermek için çocuktan izin alması hususu vardır. Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem-, çocuktan izin almayı sadece yaşlıların kalplerini kaynaştırmak ve onlara olan sevgisini ve saygısını göstermek için yapmıştı. Eğer sünnette bunu yasaklayan bir şey yoksa durum böyledir. Bu hadis, ikram etme hususunda ikram eden kimseye göre onun sağında olan kimsenin öncelikli hak sahibi olduğunu içermektedir. İkram eden kimsenin sağında bulunan kimseden izin alması gerekmemektedir. Ancak izin almasında da bir beis yoktur. Şayet ikram, dini bir fayda ve uhrevî bir fazilet içeriyorsa ikramın sol taraftakine verilmesine izin vermemesi gerekir.