شرح الحديث :

«هرگاه شخصی از شما نماز خواند اما یادش نبود که بیشتر خوانده و یا کمتر»؛ یعنی: وقتی شخصی در حال نماز این تردید برایش ایجاد شد که آیا نمازش را کامل خوانده یا نه، یا چیزی بر آن افزوده است یا نه؟ چه کند؟ «در حال نشسته دو مرتبه سجده نماید»؛ یعنی: کسی که در نمازش شک دارد آیا بیشتر خوانده و یا کمتر، بر او واجب است که پس از اتمام تشهد دو مرتبه سجده نماید. «در حال نشسته»؛ یعنی: برای سجده سهو نیازی نیست که قیام نماید، بلکه در همان حال که نشسته است سجده کند. و در حدیث ابوسعید رضی الله عنه به روایت مسلم آمده است که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: «إِذَا شَكَّ أَحَدُكُمْ فِي صَلاتِهِ، فَلَمْ يَدْرِ كَمْ صَلَّى ثَلاثًا أَمْ أَرْبَعًا، فَلْيَطْرَحِ الشَّكَّ وَلْيَبْنِ عَلَى مَا اسْتَيْقَنَ»: «اگر يکی از شما در نمازش شک کرد و ندانست که سه يا چهار رکعت خوانده است، شک را رها نموده و اساس را بر يقين بگذارد». یعنی اساس را بر سه رکعت بگذارد، زیرا در مورد خواندن سه رکعت یقین دارد و چهار رکعت مشکوک است؛ پس باید شک را رها نموده و به یقین که همان عدد کمتر است عمل نماید. و این حدیث با حدیث قبلی تعارضی ندارد. «و اگر شیطان به سراغش آمده و به او گفت: دچار بی وضویی شده ای»؛ یعنی: اگر شیطان در نماز به سراغش آمد و او را دچار وسوسه نمود و این خیال را برای او بوجود آورد که دچار بی وضویی شده است، چنانکه در حدیث عبدالله بن زید رضی الله عنه در بخاری و مسلم از رسول الله صلی الله علیه وسلم روایت شده که فرمود: «يأتي أحدَكُمْ الشّيْطَانُ في صَلاتِهِ فَيَنْفُخُ في مَقْعَدته، فَيُخَيّلُ إليه أنّه أَحْدَثَ»: «شيطان در نماز يکی از شما می آيد و در مقعدش فوت می کند و این تصور را برای او ایجاد می کند که وضویش شکسته است». «باید به او بگوید: تو دروغ می گویی، مگر اینکه با بینی اش بویی را احساس نماید یا با گوشش صدایی را بشنود». یعنی: این عبارت را در دل خود بگوید، زیرا نمازگزار از سخن گفتن در حین نماز منع شده است و با سخن گفتن، نمازش باطل می شود. زیرا رسول الله صلی الله علیه وسلم می فرماید: «إِنَّ هَذِهِ الصَّلاةَ لا يَصْلُحُ فيها شَيءٌ مِنْ كَلامِ النَّاس»: «هيچيک از سخنان مردم شايسته ی اين نماز نيست». از این رو: هرگاه شیطان در نماز به سراغ بنده آمد و این وسوسه را در او ایجاد نمود که وضویش شکسته است، باید در درون خود بگوید: دروغ می گویی. و به نمازش ادامه دهد و تا زمانی که از بی وضو شدن مطمئن نشده و به آن یقین نکرده است، مثلا بویی به مشامش نرسیده یا صدایی نشنیده است، از نماز خارج نشود.

ترجمة هذا الحديث متوفرة باللغات التالية

العربية الإنجليزية التركية الأردية الأندونيسية البوسنية البنغالية الصينية