شرح الحديث :

انس بن مالک رضی الله عنه از مادرش ام سلیم رضی الله عنها خبر می دهد که وی از رسول الله صلی الله علیه وسلم در مورد زنی پرسید که در خواب چیزی را می بیند که مردان می بینند؛ یعنی: زن در خواب همان چیزی را می بیند که مرد بعد از جماع می بیند (یعنی احتلام می شود). پس رسول الله صلی الله علیه وسلم در پاسخ می فرماید: «اگر زن چنین چیزی را دید باید غسل کند». یعنی: اگر زن در خواب همان چیزی را ببیند که مرد می بیند، باید غسل کند. منظور این است که همچون مردان انزال شده و منی از وی خارج شود، چنانکه در بخاری آمده که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: «نَعَمْ إِذَا رَأَتِ المَاءَ»: «بله وقتی آب (منی) ببیند». یعنی: زمانی غسل بر او واجب می شود که از خواب بیدار شود و منی ببیند، اما اگر خواب همبستری ببیند، اما منی نبیند، نیازی به غسل کردن نیست، زیرا این حکم وابسته به انزال است. از این رو وقتی از رسول الله صلی الله علیه وسلم پرسیدند: شخصی از خواب بیدار می شود و بر لباس خود رطوبت (حاصل از منی) می بیند، اما احتلامی را به خاطر نمی آورد؟ ایشان می فرماید: «يغتسل»: «باید غسل نماید». و در مورد مردی که احتلام را می بیند، اما رطوبتی مشاهده نمی کند، فرمودند: «لا غُسْل عليه»: «بر او غسلی نیست». در ادامه ام سلیم می گوید: آیا زنی که چنین رطوبتی را پس از بیدار شدن از خواب می بیند، باید غسل کند؟ رسول الله صلی الله علیه وسلم می فرماید: «إِنَّمَا النِّسَاءُ شَقَائِقُ الرِّجَالِ»: «بله، بی گمان زنان همانند مردان اند». به روایت احمد و ابوداود. وقتی ام سلیم پاسخ را از رسول الله صلی الله علیه وسلم می شنود، شرم نموده و می گوید: «آیا چنین چیزی ممکن است؟» یعنی آیا ممکن است که زن همچون مرد احتلام شده و انزال صورت بگیرد؟ پس رسول الله صلی الله علیه وسلم می فرماید: «بله»؛ یعنی: زن هم دچار احتلام و انزال می شود، همچنانکه مرد دچار این حالت می شود و تفاوتی میان این دو نیست. سپس در تبیین دلیل این مساله می فرماید: «فَمِنْ أَيْنَ يَكُونُ الشَّبَهُ؟»: «پس شباهت (بچه به مادرش) از کجاست؟». و در روایت دیگری که در بخاری و مسلم آمده، می فرماید: «فَبِمَ يُشْبِهُهَا وَلَدُهَا»: «پس چگونه فرزند به مادرش شباهت پيدا می كند»؛ یعنی: اگر زن انزال نشود، چگونه فرزند شبیه مادرش می شود؟. سپس رسول الله صلی الله علیه وسلم به توصیف منی مرد و زن می پردازد و می فرماید: «آب مرد سفید و غلیظ است و آب زن رقیق و زرد». و این توصیف، توصیفی است بر مبنای وضعیت غالب، یعنی معمولا در صورت سلامتی و تندرستی چنین است؛ چون گاهی منی مرد در اثر بیماری رقیق می شود، یا بخاطر همبستری زیاد، به قرمزی می گراید و همچنین منی زن در صورت نیرومندی و قدرتش می تواند سفید باشد. علما برای منی مرد نشانه های دیگری نیز ذکر کرده اند که با آنها شناخته می شود، این نشانه ها عبارتند از: جهشی بودن و اینکه پشت سر هم و با جهش بیرون می آید. قرآن نیز به این مطلب اشاره نموده، آنجا که می فرماید: «مِن مَّاء دَافِقٍ»: «از آب جهنده». همچنین خروج آن همراه با شهوت و لذت می باشد. و چون خارج شود، فرد دچار سستی می شود و بویی چون بوی شکوفه ی درخت خرما دارد. و بوی شکوفه درخت خرما شبیه بوی خمیر است. اما در رابطه با منی زن گفته شده: دو نشانه دارد که با یکی می توان آن را شناخت: اول اینکه بوی آن مانند بوی منی مرد است؛ دوما: خروج آن همراه با لذت است و به دنبال خروج آن شهوت زن می خوابد. برای ثبوت اینکه آب یا رطوبتی که دیده شده، منی است، وجود تمام نشانه های مذکور ضروری نیست، بلکه با دیدن یکی از این صفات می توان به منی بودن مایع مد نظر حکم نمود. و اگر هیچیک از این نشانه ها را نداشت و ظن غالب منی نبودن آن باشد، حکم به منی بودن آن نمی شود. «و آب هریک از آن دو که بر دیگری فائق آید یا پیشی بگیرد، فرزند شبیه او خواهد شد»؛ و در روایت دیگری آمده: «آب هریک (از زن و مرد) که بر دیگری غلبه کند». پس کسی که آبش، به دلیل نیرو و یا زیاد بودنش، بر آب دیگری غالب شود، یا زودتر از دیگری انزال شود، فرزندش شبیه او می شود. برخی از علما گفته اند: فائق آمدن در این روایت به معنای پیشی گرفتن است، پس اگر آب مرد پیشی بگیرد، فرزند شبیه او خواهد شد، اما چنانچه آب زن پیشی بگیرد، فرزند شبیه او خواهد شد. زیرا منی مرد و زن در رحم گرد می آیند و چون مرد و زن انزال شوند و آب هر دو گرد هم آید، جنین شکل می گیرد؛ از این رو الله متعال می فرماید: «إِنَّا خَلَقْنَا الْإِنسَانَ مِن نُّطْفَةٍ أَمْشَاجٍ» [انسان: 1 و 2] یعنی: ما انسان را از نطفه آمیخته از آب مرد و آب زن آفریدیم.

ترجمة هذا الحديث متوفرة باللغات التالية

العربية الإنجليزية الفرنسية الإسبانية التركية الأردية الأندونيسية البوسنية الروسية البنغالية الصينية