العليم
كلمة (عليم) في اللغة صيغة مبالغة من الفعل (عَلِمَ يَعلَمُ) والعلم...
Svojstva pojmljiva razumom
(صفات عقلية)
من موسوعة المصطلحات الإسلامية
المعنى الاصطلاحي
Allahova svojstva koja se pored vjerskih tekstova koji o njima govore mogu pojmiti i razumom, i na koja ukazuje ljudska neiskvarena priroda.
الشرح المختصر
Svojstva pojmljiva razumom jesu ona svojstva kojima se Allah opisao ili kojima Ga je opisao Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, a koja se pored toga mogu shvatiti i razumom. Kod ešarija, sljedbenika Ebul-Hasana b. Alije b. Ismaila el-Ešarija, ovakvih svojstava ima samo sedam. Oni ih nazivaju sifatul-meani (svojstva značenja), u smislu da ta svojstva sadrže dodatno značenje na značenje samog Allahovog Bića. Ta svojstva su: znanje, život, moć, sluh, vid, govor, volja. Među ovim svojstvima ima onih koja su svojstva Bića (zatijjeh) i onih koja su djeluća svojstva (fi'lijjeh) Kada je riječ o ostalim svojstvima, tj. "haberijja" (vjerskim tekstom iskazana svojstva čije se postojanje ne može dokučiti samim razumom i Božijih djela (fi'lijj), oni ih negiraju, neosnovano alegorički tumače, ili njihovo značenje prepuštaju Allahu (tefvid). Oni razumskim putem dokazuju ova svojstva, jer ako se ne opiše nekim od njih, biće neminovno opisan drugim, tj. ako nije živ, onda je mrtav, ako nije znalac, onda je neznalica, ako nije moćan, onda je nemoćan. Zbog toga, dokaz Njegovog života, moći i znanja ispoljava se u Njegovom djelovanju među stvorenjima, i savršenstvo takvog djelovanja upućuje nas da onaj ko to čini ima život, moć i znanje, jer takvo nešto ne može da čini neko ko nema ova svojstva, tj. ko umire, ko je nemoćan i neznalica.