شرح الحديث :

از دو کاری که لعنت مردم را جلب نموده و به دنبال دارد، پرهیز کنید؛ زیرا هرکس مرتکب این دو کار شود ناسزا گفته شده و لعنت می شود؛ یعنی معمولا مردم چنین افرادی را لعنت می کنند؛ و سبب لعن است؛ و موجب می شود چنین کسانی که این دو کار را انجام داده اند، توسط مردم لعن و نفرین شوند. این دو کار عبارتند از: «قضای حاجت بر سر راه يا در سايه های مردم»؛ و این رهنمود نبوی همچون این کلام الهی است که می فرماید: «وَلا تَسُبُّوا الَّذِينَ يَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ فَيَسُبُّوا اللَّهَ عَدْوًا بِغَيْرِ عِلْمٍ» [انعام: 108] «و [ای مؤمنان، هرگز] به آنها [=معبودهای باطل] که [مشرکان] به جای الله [به نیایش] مى خوانند دشنام ندهید [چرا كه] آنان نیز از روى دشمنى [و] نادانى به الله دشنام می دهند». یعنی: شما باعث شدید که آنها به الله دشنام دهند، چون شما خدایان آنها را دشنام دادید. همچنین است نهی رسول الله صلی الله علیه وسلم از اینکه مردی پدر و مادرش را دشنام دهد. اصحاب گفتند: مگر کسی پدر و مادرش را نیز دشنام می دهد؟ فرمود: «نعم، يَسُبُّ الرَّجُلُ أَبَا الرَّجُلِ، فَيَسُبُّ أَبَاهُ، وَيَسُبُّ أُمَّهُ»: «بله، شخصی پدر ديگری را دشنام می دهد و او در پاسخ به پدر ومادرش دشنام می دهد». به این شکل گویا دشنام دهنده به پدر و مادرش دشنام داده است، زیرا رفتار او موجب این دشنام شده است. اینکه می فرماید: «الذي يتخلَّى في طريق النَّاس»؛ یعنی: در اماکنی که مردم رفت و آمد می کنند، ادرار و یا مدفوع نماید. تردیدی در حرام بودن این عمل نیست، چه در سفر باشد و یا در حال اقامت، زیرا این کار با آزار و اذیت مردم همراه است و الله متعال فرموده است: «وَالَّذِينَ يُؤْذُونَ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ بِغَيْرِ مَا اكْتَسَبُوا فَقَدِ احْتَمَلُوا بُهْتَانًا وَإِثْمًا مُبِينًا» [الأحزاب : 58]: «و کسانی که مردان و زنان مؤمن را بدون اینکه مرتكب [عمل زشتى] شده باشند می آزارند، بارِ دروغ و گناهی آشکار را به دوش می کشند». اما اگر مسیر متروکه باشد و در آن رفت و آمدی صورت نگیرد، می توان در آن قضای حاجت نمود، زیرا علت تحریم در اینجا وجود ندارد. و در ادامه می فرماید: «أو في ظِلِّهم»؛ یعنی: در سایه ای که مردم از آن برای استراحت استفاده می کنند و در آن نشست و برخاست دارند، قضای حاجت نماید؛ اما قضای حاجت در سایه هایی که متروکه بوده و مردم به سمت آنها نمی روند ایرادی ندارد، زیرا اولا علت تحریم در اینجا وجود ندارد و همچنین رسول الله صلی الله علیه وسلم برای قضای حاجت زیر سایه درخت خرمایی نشست.

ترجمة هذا الحديث متوفرة باللغات التالية

العربية الإنجليزية الفرنسية الإسبانية التركية الأردية الأندونيسية البوسنية الروسية البنغالية الصينية