أسباب إجابة الدعاء وموانعه
از ابوهریره رضی الله عنه روایت است که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: «إِنَّ اللهَ طَيِّبٌ لا يَقْبَلُ إِلا طَيِّبًا، وَإِنَّ اللهَ أَمَرَ الْمُؤْمِنِينَ بِمَا أَمَرَ بِهِ الْمُرْسَلِينَ، فَقَالَ: «يَا أَيُّهَا الرُّسُلُ كُلُوا مِنَ الطَّيِّبَاتِ وَاعْمَلُوا صَالِحًا إِنِّي بِمَا تَعْمَلُونَ عَلِيمٌ» وَقَالَ: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُلُوا مِنْ طَيِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاكُمْ» ثُمَّ ذَكَرَ الرَّجُلَ يُطِيلُ السَّفَرَ أَشْعَثَ أَغْبَرَ، يَمُدُّ يَدَيْهِ إِلَى السَّمَاءِ، يَا رَبِّ، يَا رَبِّ، وَمَطْعَمُهُ حَرَامٌ، وَمَشْرَبُهُ حَرَامٌ، وَمَلْبَسُهُ حَرَامٌ، وَغُذِيَ بِالْحَرَامِ، فَأَنَّى يُسْتَجَابُ لِذَلِكَ؟»: «الله پاک است و فقط پاکيزه را می پذيرد. الله به مؤمنان همان دستوری را داده که به پيامبران داده است؛ چنانکه می فرمايد: «يَا أَيُّهَا الرُّسُلُ كُلُوا مِنَ الطَّيِّبَاتِ وَاعْمَلُوا صَالِحًا إِنِّي بِمَا تَعْمَلُونَ عَلِيمٌ» [مومنون: 51] «(دستور داديم:) ای پيامبران، از نعمت های پاکی که نصيب تان کرده ايم، بخوريد و کارهای شايسته انجام دهيد؛ همانا من به کردارتان دانا هستم». و می فرماید: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُلُوا مِنْ طَيِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاكُمْ» [بقره: 172] «ای کسانی که ایمان آورده اید، از چیزهای پاکیزه ای که روزیِ شما کرده ایم بخورید». سپس درباره ی شخصی سخن گفت که سفری طولانی کرده و ژوليده موی و غبارآلود است؛ دستانش را به سوی آسمان بلند می کند و می گويد: پروردگارا، پروردگار؛ درحالی که آب و غذا و لباسش (از مال) حرام بوده و با حرام تغذيه شده است؛ چگونه دعای چنين شخصی پذيرفته می شود؟».
عن أبي هريرة -رضي الله عنه- عن النبي -صلى الله عليه وسلم- قال: إِنَّ اللهَ طَيِّبٌ لَا يَقْبَلُ إِلَّا طَيِّبًا، وَإِنَّ اللهَ أَمَرَ الْمُؤْمِنِينَ بِمَا أَمَرَ بِهِ الْمُرْسَلِينَ، فَقَالَ: {يَا أَيُّهَا الرُّسُلُ كُلُوا مِنَ الطَّيِّبَاتِ وَاعْمَلُوا صَالِحًا، إِنِّي بِمَا تَعْمَلُونَ عَلِيمٌ} [المؤمنون: 51] وَقَالَ: {يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُلُوا مِنْ طَيِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاكُمْ} [البقرة: 172] ثُمَّ ذَكَرَ الرَّجُلَ يُطِيلُ السَّفَرَ أَشْعَثَ أَغْبَرَ، يَمُدُّ يَدَيْهِ إِلَى السَّمَاءِ، يَا رَبِّ، يَا رَبِّ، وَمَطْعَمُهُ حَرَامٌ، وَمَشْرَبُهُ حَرَامٌ، وَمَلْبَسُهُ حَرَامٌ، وَغُذِيَ بِالْحَرَامِ، فَأَنَّى يُسْتَجَابُ لِذَلِكَ؟.
شرح الحديث :
الله متعال از هرگونه عیب و نقصی پاک و مبرا بوده و موصوف به صفات جلال و جمال و کمال است؛ بنابراین با انفاق یا صدقه ای که از حرام به دست آمده یا چیزهای شبهه دار به او تقرب حاصل نمی شود؛ و الله متعال چنانکه برای پیامبران خوردن از چیزهای پاکیزه را مباح نموده، آن را برای مومنان نیز مباح شمرده است به علاوه ی عمل صالح و شکرگزاری از الله متعال در برابر نعمت هایش؛ سپس رسول الله صلی الله علیه وسلم بیان می کند که الله انفاقی را دوست دارد که از مال حلال و پاکیزه باشد همچنانکه فقط اعمال پاک و پاکیزه را دوست دارد؛ و اعمال به پاکی توصیف نمی شوند مگر زمانی که مطابق شریعت بوده و با اخلاص همراه باشند. آنگاه امتش را از حرام بر حذر می دارد و در این مورد هشدار می دهد و مردی را ذکر می کند که راه طولانی را جهت عباداتی چون حج و جهاد و کسب رزق و روزی سفر کرده و پشت سر گذاشته است اما چون دستانش را به سوی الله دراز نموده و با زاری و تضرع و خواری در پیشگاه او خواسته اش را مطرح می کند، دعایش اجابت نمی شود؛ چون آب و غذایش از مال حرام است.