آداب العطاس والتثاؤب
از ابوهریره رضی الله روایت است که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: «إِذَا عَطَسَ أَحَدُكُمْ فَلْيَقُلْ: الْحَمْدُ لله، وَلْيَقُلْ لَهُ أَخُوهُ يَرْحَمُكَ الله، فإذا قال لَهُ: يَرْحَمُكَ الله، فَلْيَقُلْ: يَهْدِيكُمُ اللّهُ، وَيُصْلِحُ بَالَكُمْ»: «هرگاه يکی از شما عطسه زد، بايد بگويد: "الْحَمْدُلِلّه" و برادرش به او بگويد: "يَرْحَمُكَ الله" و چون (برادرش) به او "يَرْحَمُكَ الله" گفت، عطسه زننده بگويد: "يَهْدِيكُمُ اللّهُ وَيُصْلِحُ بَالَكُمْ"». [يعنی: الله شما را هدايت کند و احوال تان را اصلاح بگرداند.]
عن أبي هريرة -رضي الله عنه- قال: قال رسول الله -صلى الله عليه وسلم-: «إذا عَطِسَ أحدكم فَلْيَقُلْ: الحمد لله، ولْيَقُلْ له أخوه يرحمك الله؛ فإذا قال له: يرحمك الله؛ فَلْيَقُلْ: يهديكم الله، ويُصْلِح بالكم».
شرح الحديث :
عطسه یکی از نعمت های الهی می باشد و عبارت است از خروج بخارها از جسم که حبس آنها در بدن باعث سستی در جسم می شود؛ بنابراین مستحب است کسی که عطسه می زند، الله متعال را با گفتن «الحمدلله» شکر و سپاس گوید که خروج این بخارها از جسمش را برای او میسر کرده است؛ و چون عطسه از جانب الله متعال و خمیازه از سوی شیطان می باشد. عطسه دلیل نشاط و شادابی جسم است به همین دلیل انسان بعد از عطسه احساس راحتی می کند. با الحمدلله گفتنِ عطسه زننده، کسی که می شنود در پاسخ به او می گوید: «یرحمک الله» یعنی الله بر تو رحم کند؛ و این دعایی مناسب برای کسی است که از سلامت جسمی برخوردار است؛ سپس عطسه زننده می گوید: «يهديكم الله ويصلح بالكم». این موارد از حقوقی است که رسول الله صلی الله علیه وسلم بیان نموده و چون مردم آنها را در قبال هم رعایت کنند، الفت و محبت و دوستی در بین آنها حاکم می شود و حقد و کینه از قلب های آنها رخت می بندد.