ئه‌م بابه‌ته ته‌فسیری ئه‌و ئایه‌تانه‌یه كه ده‌رباره‌ی ( الابتداع ) هاتوون له قورئانی پیرۆزدا.
التفاصيل
ئه‌و ئایه‌تانه‌ی ده‌رباره‌ی ( الابتداع ) هاتووه له قورئانی پیرۆزدا خوای گه‌وره ده‌فه‌رموێت:{ وَلَقَدۡ أَرۡسَلۡنَا نُوحً۬ا وَإِبۡرَٲهِيمَ وَجَعَلۡنَا فِى ذُرِّيَّتِهِمَا ٱلنُّبُوَّةَ وَٱلۡڪِتَـٰبَ ۖ فَمِنۡہُم مُّهۡتَدٍ۬ۖ وَڪَثِيرٌ۬ مِّنۡہُمۡ فَـٰسِقُونَ * ثُمَّ قَفَّيۡنَا عَلَىٰٓ ءَاثَـٰرِهِم بِرُسُلِنَا وَقَفَّيۡنَا بِعِيسَى ٱبۡنِ مَرۡيَمَ وَءَاتَيۡنَـٰهُ ٱلۡإِنجِيلَ وَجَعَلۡنَا فِى قُلُوبِ ٱلَّذِينَ ٱتَّبَعُوهُ رَأۡفَةً۬ وَرَحۡمَةً۬ وَرَهۡبَانِيَّةً ٱبۡتَدَعُوهَا مَا كَتَبۡنَـٰهَا عَلَيۡهِمۡ إِلَّا ٱبۡتِغَآءَ رِضۡوَٲنِ ٱللَّهِ فَمَا رَعَوۡهَا حَقَّ رِعَايَتِهَاۖ فَـَٔاتَيۡنَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ مِنۡہُمۡ أَجۡرَهُمۡۖ وَكَثِيرٌ۬ مِّنۡہُمۡ فَـٰسِقُونَ } سوره‌تی ( الحدید ) ئایه‌تی:٢٦ و٢٧ . واته: بێگومان ئێمه‌نوح و ئیبراهیممان ڕه‌وانه‌کردووه، له‌نه‌وه‌کانیشیاندا پێغه‌مبه‌رایه‌تی و کتێبی ئاسمانیمان دابه‌زاندووه، جا له‌نه‌وه‌کانیاندا که‌سانێک هه‌بوون که‌رێگه‌و ڕێبازی هیدایه‌ت و خواناسی گرتۆته‌به‌ر، زۆربه‌شیان خوانه‌ناس و لارو وێر بوون . له‌وه‌ودوا به‌شوێن پێغه‌مبه‌راندا پێغه‌مبه‌رانی ترمان ڕه‌وانه‌کرد، کۆتایی زنجیره‌ی ئیسحاقی کوڕی ئیبراهیممان هێنا به‌عیسای کوڕی مه‌ریه‌م، ئینجیلیشمان پێبه‌خشی سۆزو میهره‌بانیمان له‌دڵی ئه‌وانه‌دا که‌شوێنی که‌وتبووه‌دابین کرد، به‌ڵام ئه‌وان ڕه‌هبانیه‌ت و دووره‌په‌رێزیان له‌دنیادا کرده‌پیشه‌یان، وه‌نه‌بێت ئێمه‌ئه‌و حاڵه‌ته‌مان له‌سه‌ر فه‌رز کردبن، به‌ڵکو ته‌نها به‌ده‌ستهێنانی ڕه‌زامه‌ندی خوامان لێ داوا کردبوون، که‌چی ئه‌وان ڕه‌هبانییه‌تیان به‌چاکی په‌یڕه‌و نه‌کرد، ئێمه‌ش پاداشتی ئه‌وانمان دایه‌وه‌که‌باوه‌ڕی ڕاست و دروستیان هه‌بوو، هه‌رچه‌نده‌زۆربه‌یان لارو وێرو خوانه‌ناس و یاخی ده‌رچوون . ئه‌و ئایه‌تانه‌ی ده‌رباره‌ی ( الابتداع ) هاتووه‌به‌ڵام ماناێكی تری هه‌یه خوای گه‌وره ده‌فه‌رموێت: { وَقَالُواْ ٱتَّخَذَ ٱللَّهُ وَلَدً۬اۗ سُبۡحَـٰنَهُ ۥۖ بَل لَّهُ ۥ مَا فِى ٱلسَّمَـٰوَٲتِ وَٱلۡأَرۡضِۖ كُلٌّ۬ لَّهُ ۥ قَـٰنِتُونَ ١١٧بَدِيعُ ٱلسَّمَـٰوَٲتِ وَٱلۡأَرۡضِۖ وَإِذَا قَضَىٰٓ أَمۡرً۬ا فَإِنَّمَا يَقُولُ لَهُ ۥكُن فَيَكُونُ}،سوره‌تی ( البقرة ) ئایه‌تی : ١١٦ ـ ١١٧ . واته: (جووله‌كه‌و گاورو بت په‌رستان) ده‌ڵێن: خوا منداڵی بۆ خۆی داناوه‌و فه‌راهه‌می هێناوه(له‌كاتێكدا خوا پێویستی به‌كه‌س نیه) نه‌خێر وانی یه، بێگومان هه‌رچی له‌ئاسمانه‌كان و زه‌ویدا هه‌یه‌هه‌ر خۆی خاوه‌نیه‌تی و هه‌ر هه‌مووشیان ملكه‌چ و فه‌رمانبه‌رداری ئه‌وزاته‌ن. (هه‌ر ئه‌و زاته) به‌دیهێنه‌ری ئاسمانه‌كان و زه‌ویه‌به‌جوانترین شێوه، جا هه‌ر كاتێك بڕیاری هه‌ر شتێك بدات، ته‌نها ئه‌وه‌نده‌ی به‌سه‌كه‌فه‌رمانی بوون یان پێشهاتنی بدات، ئیتر خێرا ئه‌و شته، یان ئه‌و كاره، ده‌بێت و ئه‌نجام ده‌درێت. وه‌خوای گه‌وره‌ده‌فه‌رموێت:{ وَإِذَا تُتۡلَىٰ عَلَيۡہِمۡ ءَايَـٰتُنَا بَيِّنَـٰتٍ۬ قَالَ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ لِلۡحَقِّ لَمَّا جَآءَهُمۡ هَـٰذَا سِحۡرٌ۬ مُّبِينٌ * أَمۡ يَقُولُونَ ٱفۡتَرَ ٮ ٰهُۖ قُلۡ إِنِ ٱفۡتَرَيۡتُهُ ۥ فَلَا تَمۡلِكُونَ لِى مِنَ ٱللَّهِ شَيۡـًٔاۖ هُوَ أَعۡلَمُ بِمَا تُفِيضُونَ فِيهِۖ كَفَىٰ بِهِۦ شَہِيدَۢا بَيۡنِى وَبَيۡنَكُمۡۖ وَهُوَ ٱلۡغَفُورُ ٱلرَّحِيمُ * قُلۡ مَا كُنتُ بِدۡعً۬ا مِّنَ ٱلرُّسُلِ وَمَآ أَدۡرِى مَا يُفۡعَلُ بِى وَلَا بِكُمۡۖ إِنۡ أَتَّبِعُ إِلَّا مَا يُوحَىٰٓ إِلَىَّ وَمَآ أَنَا۟ إِلَّا نَذِيرٌ۬ مُّبِينٌ۬} سوره‌تی ( الاحقاف ) ئایه‌تی: ٧ تا ٩. واته: له‌کاتێکدا ئایه‌ته‌ئاشکراو ڕوونه‌کانی ئێمه‌به‌سه‌ریاندا بخوێنرێته‌وه، ئه‌وانه‌ی که‌بێ باوه‌ڕ بوون به‌و حه‌ق و ڕاستیه‌ی که‌بۆیان دێت ده‌ڵێن : ئه‌مه‌جادوویه‌کی ئاشکرایه. یاخوا ده‌ڵێن محمد ( صلی الله علیه‌وسلم ) خۆی ئه‌م قورئانه‌ی هه‌ڵبه‌ستووه... پێیان بڵێ : ئه‌گه‌ر خۆم هه‌ڵم به‌ستبێت، ( ئه‌وه‌دڵنیابن خوا تۆڵه‌م لێده‌ستێنێت و سزام ده‌دات )، ئه‌و کاته‌ئێوه‌به‌هیچ شێوه‌یه‌ک ناتوانن له‌خه‌شم و قینی خوا ڕزگارم بکه‌ن، جا هه‌ر خوا ده‌زانێت ده‌رباره‌ی ئه‌م قورئانه‌ئێوه‌چ دڕۆ و بوختانێک هه‌ڵده‌به‌ستن وتێیدا ڕۆده‌چن ؟ له‌به‌ر ئه‌وه‌خوام به‌سه‌که شایه‌ت بێت له‌نێوان من و ئێوه‌دا، به‌ڕاستی ئه‌وزاته لێبوورده‌و به‌سۆزو میهره‌بانه( بۆ ئه‌وانه‌ی په‌شیمان ده‌بنه‌وه له‌بیروبۆچوونه‌چه‌وته‌کانیان و ڕێگه‌ی ئیمان ده‌گرنه‌به‌ر ) . وه‌ئه‌ی پێغه‌مبه‌ر ( صلی الله علیه‌وسلم ) پێیان بڵێ : که‌من یه‌که‌م پێغه‌مبه‌رو تازه‌په‌یدابوو نیم، ناشزانم چیم به‌سه‌ر دێت، چیش به‌سه‌ر ئێوه‌دێت ؟ ( چونکه‌غه‌یب زان نیم و له‌نهێنی و شاراوه‌کان ئاگادار نیم )، من ته‌نها شوێنی ئه‌و وه‌حی و نیگایه‌ده‌که‌وم که‌پێم ده‌گات و من ته‌نها بێدارکه‌ره‌وه‌یه‌کی ئاشکرام . سه‌رچاوه: ته‌فسیری ئاسان، بورهان محمد امین
