الصمد
كلمة (الصمد) في اللغة صفة من الفعل (صَمَدَ يصمُدُ) والمصدر منها:...
از عبدالله بن عمرو بن عاص رضی الله عنهما روایت است که می گوید: از رسول الله صلی الله علیه وسلم شنیدم که فرمودند: «إِنَّ اللَّهَ لاَ يَقْبِضُ الْعِلْمَ انْتِزَاعًا يَنْتَزِعُهُ مِنَ النَّاسِ، وَلَكِنْ يَقْبِضُ الْعِلْمَ بِقَبْضِ الْعُلَمَاءِ، حَتَّى إِذَا لَمْ يُبْقِ عَالِماً، اتَّخَذَ النَّاسُ رُءُوسًا جُهَّالاً، فَسُئِلُوا فَأَفْتَوْا بِغَيْرِ عِلْمٍ، فَضَلُّوا وَأَضَلُّوا»: «الله متعال علم را به یکباره از سينه ی انسان ها محو نمی کند؛ بلکه با وفات علما آن را از بين می برد. تا جایی که (الله) عالِمی را باقی نمی گذارد و مردم جاهلان را رهبر خود قرار می دهند و مسائل خود را از آنها می پرسند و رهبران شان بدون علم فتوا می دهند که هم خود گمراه می شوند وهم ديگران را به گمراهی می کشند».
از عبدالله بن عمرو رضی الله عنهما روایت است که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: «إنَّ اللهَ لاَ يَقْبِضُ العِلْمَ»؛ منظور از آن علمِ کتاب و سنت و موارد مربوط به این دو می باشد. «انْتِزَاعاً يَنْتَزعهُ مِنَ النَّاسِ»؛ یعنی: علم را از میان مردم بر نمی دارد، به این صورت که آن را از میان مردم بردارد و به آسمان ببرد. بلکه با موت علما و عروج ارواح ایشان است که علم را از میان مردم بر می دارد. و چون الله متعال دیگر هیچ عالمی را باقی نگذاشت و همه را قبض روح نمود، مردم رهبران، یعنی خلیفه، قاضی، مفتی، امام و شیوخی را بر می گزینند که علم ندارند و جاهل هستند. با این همه سوال می شوند و پاسخ می دهند و حکم صادر می کنند، بدون اینکه علمی در این زمینه داشته باشند. در نتیجه هم خودشان گمراه می شوند و هم دیگران را گمراه می کنند. و به این ترتیب جهان را جهل فرا خواهد گرفت. این حدیث اشاره دارد به اینکه علم برداشته خواهد شد و در دنیا هیچ عالمی باقی نخواهد ماند که مردم را بسوی دین الله راهنمایی کند و امت پس از آن عقب مانده و گمراه خواهد شد.