الأول
(الأوَّل) كلمةٌ تدل على الترتيب، وهو اسمٌ من أسماء الله الحسنى،...
از یحیی مازنی رحمه الله روایت است که می گوید: شاهد بودم که عمرو بن ابوحسن از عبدالله بن زيد درباره ی چگونگی وضوی رسول الله صلى الله عليه و سلم سوال کرد، این بود که عبدالله درخواست ظرفی آب نمود و برای آنها وضويی همچون وضوی رسول الله ﷺ گرفت. به این صورت که از ظرف بر دستانش آب ریخت و آنها را سه بار شست؛ سپس دستش را در ظرف آب فرو برد و در طی سه مرحله، سه بار مضمضه و استنشاق و استنثار نمود. آنگاه دستش را در آب برد و سه بار صورتش را شست؛ سپس دستش را در ظرف برده و دو دوستش را دو بار تا آرنج شست؛ بار دیگر دستش را در ظرف آب برد و سرش را یک بار به طور کامل مسح کرد؛ در مسح، دستش را از جلو به پشت سر برد و بازگرداند. سپس پاهایش را شست. و در روایتی آمده است: در مسح کردن از ابتدای سرش آغاز کرد و دستانش را به پشت سرش برد، سپس آنها را به همان جایی که از آن مسح را آغاز کرده بود، بازگرداند. و در روایتی آمده است: رسول الله صلی الله علیه وسلم نزد ما آمد و برای ایشان ظرف مسی از آب آماده کردیم.
شرح الحديث :
اشتیاق و حرص سلف صالح رحمهم الله بر پیروی از سنت باعث می شد در مورد کیفیت عمل رسول الله صلی الله علیه وسلم سوال کنند تا به این ترتیب از ایشان پیروی نموده و به ایشان اقتدا نمایند. در این حدیث، عمرو بن یحیی مازنی از پدرش روایت می کند که وی شاهد بوده عمویش عمرو بن ابوحسن از عبدالله بن زید - یکی از صحابه - در مورد کیفیت و چگونگی وضوی رسول الله صلی الله علیه وسلم سوال می کند. بنابراین عبدالله تصمیم می گیرد عملا وضوی رسول الله صلی الله علیه وسلم را به او نشان دهد؛ چون به درک بهتر و بیشتر آن کمک نموده و تصویر آن در ذهن ماندگارتر می باشد. بنابراین ظرف آبی را درخواست می کند و ابتدا دستانش را تا مچ می شوید؛ چون با آنها عمل شستشو را انجام داده و آب برمی دارد. لذا از ظرف آب بر روی دستانش ریخته و سه بار آنها را می شوید؛ آنگاه دستش را در آب فرو برده و سه کف دست آب بر می دارد و در هر بار عمل مضمضه و استنشاق و استنثار را انجام می دهد. سپس از ظرف آب برداشته و سه بار صورتش را می شوید؛ پس از آن آب برداشته و دستانش را دو بار می شوید؛ سپس دست در ظرف آب برده و سرش را با دستانش مسح می کند، به این ترتیب که مسح را از ابتدای سرش آغاز کرده و تا پشت سرش و بالای گردن ادامه می دهد و سپس دستانش را به همین ترتیب بازمی گرداند؛ چنین عمل می کند. و به این ترتیب مسح سر، ظاهر و باطن سر را پوشش دهد. و در پایان پاهایش را با قوزک ها می شوید. عبدالله بن زید بیان می کند که این روش رسول الله صلی الله علیه وسلم در وضو گرفتن بوده است؛ چنانکه وقتی نزد آنها آمده، ظرف آبی از مس برای ایشان آماده کردند تا با آن وضو بگیرد. عبدالله این مساله را یادآور می شود تا ثابت کند در این زمینه یقین دارد.