المؤخر
كلمة (المؤخِّر) في اللغة اسم فاعل من التأخير، وهو نقيض التقديم،...
از عايشه رضی الله عنها روايت است که می گوید: رسول الله ﷺ شب هايی که نوبت عايشه بوده است، در پايان شب به قبرستان بقيع می رفت و می گفت: «السَّلامُ عَلَيْكُمْ دَارَ قَوْمٍ مُؤمِنينَ، وأَتَاكُمْ ما تُوعَدُونَ، غَدًا مُؤَجَّلُونَ، وإِنَّا إِنْ شَاءَ اللَّهُ بِكُمْ لاحِقُونَ، اللَّهُمَّ اغْفِرْ لأَهْلِ بَقِيعِ الغَرْقَدِ»: «سلام بر شما ای مؤمنان ساکن در اين سرا؛ وعده ای که برای فردا در موعدی مقرّر به شما داده می شد، به شما رسيد و ما هر زمان که الله بخواهد، به شما می پیوندیم. يا الله، ساکنان بقيع غرقد را بيامرز». و از بریده رضی الله عنه روایت است که می گوید: رسول الله ﷺ به آنها آموزش می داد که وقتی به قبرستان می روند، اين دعا را بخوانند: «السَّلامُ عَلَيكُمْ أَهْل الدِّيارِ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ والْمُسْلِمِينَ، وَإِنَّا إِنْ شَاءَ اللَّهُ بِكُمْ للاَحِقُون، أَسْأَلُ اللَّه لَنَا وَلَكُمُ العافِيَةَ»: «سلام بر شما ای مؤمنان و مسلمانانی که در اين سرا سکونت داريد؛ و ما هر زمان که الله بخواهد، به شما می پیوندیم؛ از الله متعال برای خودمان و شما عافيت و رستگاری درخواست می کنم». و از ابن عباس رضی الله عنهما روایت است که می گوید: رسول الله ﷺ از کنار قبرستانی در مدينه عبور کرد؛ آنگاه رو به قبرها نمود و فرمود: «السَّلامُ عَلَيْكُمْ يا أَهْلَ القُبُورِ، يَغْفِرُ اللَّهُ لَنا وَلَكُمْ، أَنْتُم سَلَفُنا ونحْنُ بالأَثَرِ»: «سلام بر شما ای اهل قبور؛ الله ما و شما را بيامرزد؛ شما گذشتگان ما هستيد و ما نيز پس از شما خواهيم آمد».
شرح الحديث :
احادیث مذکور بیانگر استحباب زیارت قبور و سلام کردن بر اهل قبور و دعای رحمت و مغفرت برای آنها هستند؛ بنابراین شایسته این است که به زیارت قبور برویم؛ اما با هدف مستفید شدن اموات به زیارت قبور برویم یا برای استفاده بردن خودمان؟ به زیارت قبور می رویم تا برای مردگان دعا کنیم نه اینکه آنها را به فریاد بخوانیم؛ و تا اینکه قلب و دل مان نرم و آرام گردد؛ هرگاه قلبت غافل شد و با زندگی و مشغولیت های دنیا گره خورد، به قبرستان برو و در مورد کسانی بیندیش که تا دیروز همچون تو بر روی زمین بودند و می خوردند و می نوشیدند و بهره می بردند و هم اکنون کسی از آنها اطلاعی ندارد؟ در گروی اعمال شان هستند و چیزی جز اعمالی که در دنیا انجام داده اند، سودی برای شان ندارد؛ در مورد آنها بیندیش و تامل کن، آنگاه بر آنان چنین سلام کن: «السَّلامُ عَلَيْكُمْ دَارَ قَوْمٍ مُؤمِنينَ»؛ ظاهرا آنها نیز جواب سلام را می دهند چون به صیغه ی خطاب به آنها سلام می شود: «السَّلامُ عَلَيْكُمْ»؛ و احتمال دارد مراد از سلام مذکور، فقط دعا کردن باشد چه آنها بشنوند یا نشنوند، پاسخ دهند یا ندهند.