الأخلاق الحميدة
از جابر رضی الله عنه روایت است که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: «رَحِمَ اللَّهُ رَجُلًا سَمْحًا إِذَا بَاعَ، وَإِذَا اشْتَرَى، وَإِذَا اقْتَضَى»: «رحمت الله بر مردی که در داد و ستد و (در پرداخت مبلغِ معامله و نيز در) دريافت و مطالبه ی حقّ خويش، آسان گير باشد».
عن جابر -رضي الله عنه-: أن رسول الله -صلى الله عليه وسلم- قال: «رحِم الله رَجُلا سَمْحَا إذا باع، وإذا اشترى، وإذا اقْتَضَى».
شرح الحديث :
«رحِم الله رَجُلاً» دعای رحمت برای همه ی کسانی است که موصوف به آسانگیری در خرید و فروش و دریافت طلب خود می باشند. فرقی نمی کند مردی چنین باشد یا زنی؛ و از جهت غالب بودن، لفظ «رجل» به معنای مرد استفاده شده است. «سَمْحاً إذا باع» یعنی در معامله آسانگیر است و با تسامح برخورد می کند؛ در بهای کالا بر مشتری سخت نمی گیرد بلکه از قیمت آن هم می کاهد. و در روایت امام احمد و نسائی از عثمان رضی الله عنه آمده که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: «أَدْخَلَ اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ الْجَنَّةَ رَجُلًا كَانَ سَهْلًا مُشْتَرِيًا وَبَائِعًا»: «الله متعال مردی را وارد بهشت نمود که چه خريدار بود يا فروشنده، آسانگير بود». «وَإِذَا اشْتَرَى» یعنی به هنگام خرید آسانگیر است و مجادله نکرده و برای کاهش بهای کالای مورد نظر اصرار نمی کند، بلکه با تسامح برخورد می کند. «وَإِذَا اقْتَضَى» یعنی به وقت وصول طلبش از بدهکار آسانگیر است. و با نرمخویی و آرامش و به دور از هرگونه خشونتی طلبش را می طلبد. و در روایت ابن حبان از طریق جابر رضی الله عنه، علاوه بر این آمده است: «سَمْحًا إِذَا قَضِى» یعنی به هنگام پرداخت بدهی که به دیگران دارد، آسانگیر و خوش رفتار است. آن را بیهوده به تاخیر نمی اندازد و از پرداخت آن فرار نمی کند. بلکه آن را به موقع و با رضایت خاطر پرداخت می کند. رسول الله صلی الله علیه وسلم برای این چهار گروه دعای رحمت می کند مادامی که در خرید و فروش و وصول و پرداخت دیون خود آسانگیر باشند.