شرح الحديث :

در این حدیث رسول الله صلی الله علیه وسلم از فضل تسبیح و تحمید و تکبیر و تهلیل پس از نمازهای فرض خبر می دهد؛ - در روایات دیگر فضل مذکور مقید به خواندن این اذکار بعد از نمازهای فرض وارد شده است -. و تسبیح الله، پاک و منزه دانستن او از هر عیب و نقص می باشد؛ چراکه الله متعال از هر جهت کامل و بی نقص است؛ در اسماء و در صفات و در افعال؛ و «الحمد» عبارت است از ثنا و ستایش الله متعال با صفات کمال؛ الله متعال با تسبیح از هر صفت عیب و نقصی پاک و منزه معرفی می شود و با حمد و ستایش، با صفات کمال توصیف می گردد. و تکبیر، توصیف الله متعال به این صورت است که او از هر چیزی بزرگ تر بوده و بزرگی در آسمان ها و زمین از آنِ اوست؛ و او تعالی شکست ناپذیرِ حکیم است. اما فضل مذکور، بخشیده شدن گناهان می باشد؛ به تعبیر دیگر این ذکر سبب بخشیده شدن گناهان می شود؛ و مراد بخشیده شده گناهان صغیره می باشد چون گناهان کبیره برای بخشیده شدن نیاز به توبه دارند، چنانکه الله متعال می فرماید: «إِنْ تَجْتَنِبُوا كَبَائِرَ مَا تُنْهَوْنَ عَنْهُ نُكَفِّرْ عَنْكُمْ سَيِّئَاتِكُمْ» [نساء: 31] «[ای مؤمنان، ] اگر از گناهان بزرگی که از آن نهی شده اید دوری کنید، گناهان [صغیره]تان را از شما می زداییم». بنابراین هرکس این اذکار را بعد از نماز بخواند، هرچند بعد از فاصله ی اندکی باشد، چه نشسته باشد یا در حال قدم زدن و چه رو به قبله باشد یا پشت به آن و چه در مسجد باشد یا خارج از آن، اجر و پاداش کامل می برد؛ و پروردگارت به کسی ظلم و ستم نمی کند. و اگر آنها را بعد از فاصله ای طولانی از نماز بگوید، فضیلت را از دست داده و برای او اجر و پاداش ذکر مطلق خواهد بود. و این از فضل و بخشش زیبای الله متعال است که گناهان را می بخشد هرچند زیاد باشند چنانکه در بخش پایانی روایت مذکور آمده است: «اگرچه مانند کف دريا باشد». و چنانکه در این روایت آمده: تسبیح و تحمید و تکبیر، هریک سی و سه بار گفته می شود و تنها یک بار این ذکر گفته می شود: لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ وَحْدَهُ لَا شَرِيكَ لَهُ، لَهُ الْمُلْكُ وَلَهُ الْحَمْدُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ.

ترجمة هذا الحديث متوفرة باللغات التالية

العربية الإنجليزية الفرنسية الإسبانية التركية الأردية الأندونيسية البوسنية الروسية الصينية