الولي
كلمة (الولي) في اللغة صفة مشبهة على وزن (فعيل) من الفعل (وَلِيَ)،...
از عقبه بن عامر جُهَنی رضی الله عنه روایت است که رسول الله ﷺ فرمودند: «إنَّ اللهَ يُدْخِلُ بِالسَّهْمِ الوَاحِدِ ثَلاَثَةَ نَفَرٍ الجَنَّةَ: صَانِعَهُ يَحْتَسِبُ في صَنْعَتِهِ الخَيْرَ، وَالرَّامِي بِهِ، ومُنْبِلَهُ. وَارْمُوا وَارْكَبُوا، وَأنْ تَرْمُوا أحَبُّ إليَّ مِنْ أنْ تَرْكَبُوا. وَمَنْ تَرَكَ الرَّمْيَ بَعْدَ مَا عُلِّمَهُ رَغْبَةً عَنْهُ فَإنَّهَا نِعْمَةٌ تَرَكَهَا» أَوْ قَالَ: «كَفَرَهَا»: «الله به سبب يک تير، سه نفر را به بهشت می برد: سازنده ی آن را که از ساختنش نيت خوب و قصد ثواب داشته باشد؛ پرتاب کننده و کسی که آن را به دست تيرانداز می دهد. تيراندازی و سوارکاری کنيد؛ و تيراندازیِ شما را از اينکه سوارکاری نماييد، بيشتر دوست دارم. و هرکس تيراندازی را فرا بگيرد و سپس آن را بدون عذر و از روی بی رغبتی ترک کند، نعمتی است که آن را ترک کرده» يا فرمود: «نسبت به آن ناسپاسی نموده است».
حدیث مذکور در بیان فضل کسانی است که در امور خیر با یکدیگر همکاری می کنند؛ و اینکه هرکس در امر خیری مشارکت داشته باشد، اجر و پاداش آن را از الله متعال دریافت می کند. به عنوان مثال در تیری که کافر را می کشد، سازنده و حامل و تیرانداز آن شریک هستند و همگی وارد بهشت می شوند. و با بیان فضل تیراندازی در راه الله و وعید و تهدید کسی همراه است که آن را بدون عذر ترک کند. حدیث مذکور ضعیف است اما حدیثی متفق علیه بر این معنا دلالت می کند که می فرماید: «مَا مِنْ مُسْلِمٍ يَغْرِسُ غَرْسًا، أَوْ يَزْرَعُ زَرْعًا، فَيَأْكُلُ مِنْهُ طَيْرٌ أَوْ إِنْسَانٌ أَوْ بَهِيمَةٌ، إِلاَّ كَانَ لَهُ بِهِ صَدَقَةٌ»: «هر مسلمانی كه درختی بکارد يا بذری بيفشاند و انسان، پرنده و يا حيوانی از آن بخورد، برايش صدقه محسوب می گردد». و همچنین حدیث متفق علیه «إِنَّمَا الأَعْمَالُ بِالنِّيَّاتِ» و احادیث دیگر بر این معنا دلالت می کنند. اما در مورد بخش دوم روایت مذکور، حدیث سلمة بن اکوع رضی الله عنه بر آن دلالت می کند که می گوید: رسول الله ﷺ از كنار چند تن از قبيله اسلم گذشت كه تيراندازی می كردند. به آنان فرمود: «ارْمُوا بَنِي إِسْمَاعِيلَ، فَإِنَّ أَبَاكُمْ كَانَ رَامِيًا، ارْمُوا وَأَنَا مَعَ بَنِي فُلانٍ»: «ای فرزندان اسماعيل، تيراندازی كنيد زيرا پدر شما (اسماعيل) تيرانداز بود. تيراندازی كنيد و من نيز با فرزندان فلانی هستم». راوی می گويد: با شنيدن اين سخن، يكی از آن دو گروه از تيراندازی خوداری كرد. پس رسول الله ﷺ فرمود: «مَا لَكُمْ لا تَرْمُونَ؟»: «چرا تيراندازی نمی كنيد؟» گفتند: ای رسول خدا، چگونه تيراندازی كنيم درحالی كه شما با آنان هستيد؟ رسول الله ﷺ فرمودند: «ارْمُوا فَأَنَا مَعَكُمْ كُلِّكُمْ»: «تيراندازی كنيد که من با همه ی شما هستم». روایت بخاری همچنین در حدیث عقبه آمده که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: «مَنْ عَلِمَ الرَّمْىَ، ثُمَّ تَرَكَهُ، فَلَيْسَ مِنَّا» أَوْ «قَدْ عَصَى»: «هرکس تيراندازی را فرا بگيرد و سپس آن را ترک کند، از ما نيست» يا «معصيت و نافرمانی کرده است».