آداب الأكل والشرب
Âişe -radıyallahu anha-'dan merfû olarak rivayet edildiğine göre, Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem- şöyle buyurmuştur: «Biriniz yemek yerken besmele çeksin. Şayet yemeğe başlarken besmele çekmeyi unutursa, hatırladığı anda "Bismillâhi evvelehu ve âhirahu (Başında ve sonunda Allah'ın adıyla)" desin.» Ümeyye b. Mahşî -radıyallahu anh- şöyle dedi: Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem-’in yanında birisi yemek yiyordu. Adam son lokmaya kadar besmele çekmedi. Son lokmayı ağzına götürürken “Bismillâhi evvelehû ve âhirehû” (Başında ve sonunda Allah'ın adıyla), dedi. Bunun üzerine Rasûlullah -sallallahu aleyhi ve sellem- güldü ve şöyle buyurdu: «Şeytan onunla birlikte yemek yiyordu. Adam besmele çekince, şeytan yediklerini kustu.»
عن عائشة -رضي الله عنها- قالت: قال رسول الله -صلى الله عليه وسلم-: «إذا أكل أحدكم فَلْيَذْكُر اسْمَ الله -تعالى-، فإِنْ نَسِيَ أَنْ يذكُرَ اسْمَ الله -تعالى - في أوله، فَلْيَقُلْ: بسم الله أوَّلَهُ وَآخِرَه». عن أمية بن مخشي -رضي الله عنه- قال: كان رسول الله -صلى الله عليه وسلم- جالسًا، ورجل يأكل، فلم يُسَمِّ الله حتى لم يَبقَ من طعامه إلا لُقْمَةٌ، فلما رفعها إلى فِيهِ، قال: بِسْمِ الله أَوَّلَهُ وآخِرَه، فضحك النبي -صلى الله عليه وسلم- ثم قال: «ما زال الشيطان يأكل معه، فلمَّا ذكر اسْمَ الله اسْتَقَاءَ ما في بطنه».
شرح الحديث :
Müminlerin annesi Âişe -radıyallahu anha-'nın rivayet ettiği hadis, insanın yemeğin başında besmele çekmesinin vacip olduğuna delalet etmektedir. Bu, kişinin, bismillah (Allah'ın adıyla) demesidir. Yemek yerken bismillah demek vaciptir. Eğer insan bunu terk ederse günahkâr olur ve şeytan onun yemeğine ortak olur. Hiç kimse de düşmanının kendi yemeğine ortak olmasından razı olmaz. Hiç kimse şeytanın yemeğine ortak olmasından razı olmaz. Eğer bismillah demezsen şeytan yemeğinde sana ortak olur. Başında besmele çekmeyi unutup yemek esnasında hatırlarsa, bu hadiste Nebi -sallallahu aleyhi ve sellem-'in öğrettiği gibi; «Bismillâhi evvelehû ve âhirehû (Başında ve sonunda Allah'ın adıyla)» demekten başka bir şey gerekmez. Yemeğin başında besmele çekmenin hikmeti; insan besmele çekmediğinde yemekteki bereketin ondan alınmasıdır. Çünkü şeytan onunla birlikte yemektedir. Bundan dolayı kendisine yeterli olacağını düşündüğü yemek ona yetmez. Çünkü bereket o yemekten alınmıştır. İkinci hadiste gelen Nebi -sallallahu aleyhi ve sellem-'in öğretisi genel olarak gelmiştir. Yemeğin başında besmeleyi unutan, yemek yediği esnada besmele çekebilir. Bu Allah Teâlâ'nın bahşetmiş olduğu bir nimettir. Yemeğin başında besmele çektiğimizde şeytan bizimle yemek yiyemez. Aynı şekilde sonunda besmele çektiğimizde “Bismillâhi evvelehû ve âhirehû” (Başında ve sonunda Allah'ın adıyla)" dediğimizde şeytan yediklerini kusar, yediklerinden mahrum olur. İlk hadis sahih hadistir, hükümde delil olarak kullanmak için yeterlidir.