المجيب
كلمة (المجيب) في اللغة اسم فاعل من الفعل (أجاب يُجيب) وهو مأخوذ من...
المر [= الف. لام. میم. را]. این آیاتِ کتاب [آسمانی] و آنچه از [سوی] پروردگارت بر تو نازل شده است، حق است؛ ولی بیشتر مردم ایمان نمیآورند.
الله است که آسمانها را بدون ستونهایی که آنها را ببینید برافراشت، آنگاه [آن گونه كه شايسته جلال و مقام اوست] بر عرش قرار گرفت؛ و خورشید و ماه را به خدمت [انسان] گماشته است که هر یک تا زمانی معیّن در [مدار خود] در حرکت باشند. او کار [جهان] را تدبیر میکند و آیات [خویش] را به روشنی بیان میدارد؛ باشد که به دیدارِ پروردگارتان یقین پیدا کنید.
و او همان ذاتی است كه زمین را بگسترد و در آن، کوههای استوار و جویبارها پدید آورد و در آن از هر گونه میوهاى دو گونه آفرید؛ شب را به روز [و روز را به شب] میپوشانَد. قطعاً در اینها براى مردمى كه میاندیشند نشانههایی [از قدرت پروردگار] است.
و در زمین، قطعاتی است در کنار هم [که با یکدیگر متفاوتند]؛ و [نیز] باغهایی از انگور و کشتزارها و درختان خرما که [نر و مادهاند و] گاه از یک ریشه میرویند و گاه از ریشههای متفاوتند و [همۀ آنها] با یک آب سیراب میشوند. و [با این حال،] بعضی از آنها را در [طعم و خواص] میوه بر دیگری برتری میدهیم. بیتردید، در این [امر نیز] برای مردمی که خرد میورزند، نشانههای [روشنى] است.
و [ای پیامبر،] اگر [از بیایمانیِ کافران] تعجب میکنی، عجیب[تر] گفتار آنان است كه [دربارۀ معاد میگویند:] «آیا وقتى خاک شدیم، واقعاً [زنده میشویم و] در آفرینش جدیدی خواهیم بود؟» اینانند كه به پروردگارشان كفر ورزیدهاند و در گردنهایشان [از آتش،] زنجیرهاست و آنان اهل آتشند [و] در آن جاودانند.
و [ای پیامبر، مشرکان] پیش از نیکی [= رحمت] به شتاب از تو بدی [= عذاب] را درخواست میکنند و حال آنكه پیش از اینان [نیز بر كافران] عقوبتهای عبرتآموز رفته است؛ و به راستى، پروردگارت نسبت به مردم ـ با وجود ستمکاریشان ـ آمرزنده است؛ و بیتردید، پروردگارت سختكیفر است.
و کسانی که کفر ورزیدند میگویند: «چرا نشانهها [و معجزاتی همانند موسی و عیسی] از پروردگارش بر او نازل نشده است؟» [ای پیامبر،] بیتردید، تو فقط بیمدهندهای؛ و هر قومی، [پیامبرِ] هدایتگری دارد.
الله مىداند آنچه را كه هر مادهاى [در رحِم] بار مىگیرد و [نیز] آنچه را كه رحِمها مىكاهند و آنچه را مىافزایند؛ و هر چیزى نزد او به اندازه [و دقیق] است.
[او] دانای نهان و آشکار [و] بزرگِ بلندمرتبه است.
[ای مردم،] هر یک از شما که سخن خود را پنهان کند یا آن را آشكارا بیان سازد و هر کس در [تاریکیِ] شب پنهان گردد یا در روز [به دنبال انجام کارهایش] برود، [در علم الهی] یکسان است [و او همه را میداند].
او [= الله] فرشتگانی دارد که همواره [بندۀ] او را از پیش رو و از پشت سرش به فرمان الله حفظ میکنند.
بیگمان، الله حال [و سرنوشت نیکوی] هیچ قومی را تغییر نمیدهد، مگر آنکه آنان آنچه را که در دلهایشان دارند دگرگون سازند [و مرتکب گناه شوند]؛ و هنگامی که الله برای قومی [گرفتاری و] بدی بخواهد، هیچ چیز مانع آن نخواهد شد و آنان جز [ذات پاکِ] او هیچ کارسازی ندارند.
اوست که برق را برای بیم[از صاعقه و آتش] و امید [به باران] به شما مینمایانَد و ابرهای گرانبار را پدید میآورَد.
رعد به ستایش او و فرشتگان از خوف و خشیت، او را تسبیح میگویند؛ و [اوست که] صاعقهها را میفرستد؛ و آن [صاعقۀ مرگبار] به هر کس که او بخواهد برخورد میکند؛ و آنان [= کافران] دربارۀ [یگانگیِ] الله مجادله میکنند و او تعالی سختگیر [و سختکیفر] است.
دعای حقیقی [و عبادت به یگانگی] فقط از آنِ او [= الله] است؛ و کسانی را که [مشرکان] به جای او [به دعا و یاری] میخوانند، به هیچ وجه دعایشان را اجابت نمیکنند؛ مگر مانند كسى كه دو دستش را به سوى آب بگشاید تا [آب] به دهانش برساند، در حالى كه [هیچ آبی] به [دهان] او نمیرسد؛ و دعای کافران [در برابر معبودهایشان] جز در گمراهی نیست.
و هر کس [و هر چه] در آسمانها و زمین است ـ خواه و ناخواه ـ و [حتی] سایههایشان، بامداد و شبانگاه براى الله سجده [و فروتنی] مىكنند.
[ای پیامبر، به مشرکان] بگو: «پروردگار آسمانها و زمین کیست؟» بگو: «الله». [سپس] بگو: «آیا به جای او [دوستان و] کارسازانی برگزیدهاید که [حتی] مالک سود و زیان خود نیستند؟».
بگو: «آیا نابینا و بینا برابرند؟ یا تاریکیها و نور یکسانند؟ یا آنان شریکانی برای الله قرار دادهاند که همچون آفرینش او آفریدهاند و [در نتیجه، امرِ] آفرینش بر آنان مُشتبه شده است؟» بگو: «الله آفرینندۀ همه چیز است و او یگانۀ پیروزمند است.
[الله] از آسمان آبی فرو بارید؛ آنگاه رودها هر یک به اندازۀ [گنجایش] خود جاری شدند و سیلاب، کف روی خود را برآورد؛ و از آنچه بر آتش میافروزند [و میگدازند] تا زیور یا کالایی به دست آورند [نیز] کفی همانند آن [آب برمیآید]. الله حق و باطل را اینچنین مثال میزند. و اما کف، به کناری میرود و نیست میگردد؛ ولی آنچه به مردم سود میرسانَد بر زمین [باقی] میمانَد. الله مَثَلها را اینچنین بیان میکند.
برای کسانی که [دعوت] پروردگارشان را اجابت کردند، پاداش نیک [= بهشت در پیش] است؛ و کسانی که [دعوت] او را اجابت نکردند، اگر تمام آنچه در زمین است و [نیز] همانندش را با آن داشتند، یقیناً [حاضر بودند که همه را] برای رهاییِ خویش [از عذاب] بپردازند، [ولی از آنان پذیرفته نخواهد شد]. آنان حسابی بد [و بازخواستی بسیار سخت] دارند و جایگاهشان دوزخ است و چه بد جایگاهی است!
آیا کسی که میداند آنچه از [طرف] پروردگارت بر تو نازل شده حق است، مانند کسی است که [نسبت به حق] نابیناست؟ تنها خردمندان پند میگیرند.
[همان] کسانی که به پیمان الله وفا میکنند و عهد نمیشکنند.
و كسانى كه هر آنچه را الله به پیوند کردنِ آن فرمان داده است مىپیوندند [= صلۀ رحِم میکنند] و از پروردگارشان مىترسند و از سختیِ حساب میهراسند.
و کسانی که برای کسب خشنودی پروردگارشان شکیبایی کردهاند و نماز بر پا داشتهاند و از آنچه به آنان روزی دادهایم، پنهان و آشکارا انفاق کردهاند و بدی را با نیکی میزدایند. آنانند که فَرجامی نیک خواهند داشت.
[پاداششان] باغهای جاودان [بهشت است] که آنان و هر یک از پدران و همسران و فرزندانشان که نیکوکار بودهاند، به آن وارد میشوند و فرشتگان از هر دری بر آنان درمیآیند.
[و به آنان میگویند:] «سلام بر شما به [پاداشِ] آنچه [بر ایمانتان] شکیبایی کردهاید. پس چه نیکوست فرجامِ آن سرای!»
و کسانی که پیمان الله را پس از استوارکردنش میشکنند و آنچه را که الله به پیوستنش فرمان داده است [= صلۀ رحِم] میگسلند و در زمین [فتنه و] فساد میکنند، اینانند که [در آخرت] لعنت و فَرجامی بد دارند.
الله [نعمت و] روزی را بر هر کس که بخواهد گسترده میدارد و یا تنگ میگیرد؛ و [کافران] به زندگی دنیا شاد شدند و[لی] زندگی دنیا در [برابر] آخرت، جز بهرهای [ناچیز] نیست.
و کسانی که کفر ورزیدند میگویند: «چرا نشانهای از [سوی] پروردگارش بر او نازل نشده است؟» بگو: «بیتردید، الله هر کس را که بخواهد گمراه میکند؛ و هر کس را که توبه نماید به سوی خویش هدایت میکند».
[همان] کسانی که ایمان آوردهاند و دلهایشان به یاد الله آرام میگیرد. آگاه باشید که تنها با یاد الله دلها آرام میگیرد.
کسانی که ایمان آوردهاند و کارهای شایسته کردهاند، خوشا بر آنان! و سرانجامی نیک دارند.
[ای پیامبر،] اینگونه، تو را بین امتی فرستادیم که پیش از آنها امتهایی [دیگر] آمده [و رفته] بودند تا آنچه بر تو وحی کردهایم بر آنان بخوانی و حال آنکه آنان به [پروردگار] رحمان کفر میورزند. بگو: «او پروردگار من است [و] معبودی [بهحق] جز او نیست؛ بر او توکل کردهام و بازگشتم به سوی اوست».
و [حتی] اگر قرآنی بود که کوهها از [هیبت] آن به حرکت درمیآمد و زمین پارهپاره میشکافت یا مردگان از [تلاوتِ] آن به سخن درمیآمدند [باز هم کافران ایمان نمیآوردند]. امر [تدبیر جهان و نزول معجزات،] از آنِ الله است.
آیا کسانی که ایمان آوردهاند نمیدانند که اگر الله میخواست قطعاً همۀ مردم را هدایت میکرد؟ و كسانى كه كفر ورزیدند، پیوسته به [سزاى] آنچه كردهاند گرفتار مصیبت كوبندهاى مىشوند یا [عذاب الهی] نزدیک خانههایشان فرود مىآید تا [سرانجام] وعدۀ الله فرارسد. بیتردید، الله خُلف وعده نمىكند.
[ای پیامبر،] یقیناً پیامبرانی که پیش از تو بودند [نیز] مورد تمسخر واقع شدند، آنگاه به کسانی که کفر ورزیدند مهلت دادم، سپس آنان را [به عذاب] فروگرفتم. پس [بنگر که] کیفرِ من چگونه بود.
آیا آن [پروردگاری] که حاکم بر هر کس و [ناظر بر] رفتار و کردارِ اوست [به عبادت سزاوارتر است یا معبودهای باطل و بیخبر]؟ و [کافران] شریکانی براى الله قرار دادند. بگو: «آنان را نام ببرید».
آیا [میخواهید به] او تعالی دربارۀ آنچه در زمین است و او نمىداند خبر دهید، یا فقط سخنى سطحى [و بیاساس] مىگویید؟ [چنین نیست؛] بلكه براى كسانى كه كفر ورزیدهاند، نیرنگشان آراسته شده است و از راه [حق] بازداشته شدهاند؛ و هر کس که الله او را گمراه گذارد، هدایتگری نخواهد داشت.
آنان در زندگی دنیا عذاب [دردناکی] دارند و قطعاً عذاب آخرت سختتر است؛ و در برابر [عذابِ] الله، هیچ [یار و] محافظی ندارند.
ویژگی بهشتی که به پرهیزگاران وعده داده شده [چنین است که:] جویبارها از زیر [درختان] آن جاری است، میوههایش همیشگی و سایهاش [نیز دائمی است]. این، سرانجامِ کسانی است که پرهیزگاری کردهاند؛ و سرانجامِ کافران، آتش [دوزخ] است.
و كسانى كه به آنان كتاب آسمانى دادهایم، از آنچه بر تو نازل شده است شادمان مىشوند و برخى از گروهها[ی اهل کتاب]، بخشى از آن را انكار مىكنند. [ای پیامبر، به آنان] بگو: «جز این نیست كه من دستور یافتهام الله را عبادت کنم و به او شرک نورزم؛ به سوى او دعوت مىكنم و بازگشتم به سوى اوست».
و اینگونه، این قرآن را فرمانى به زبان عربى [فصیح] نازل كردیم؛ و اگر پس از دانشى كه [از جانب پروردگار] برایت آمده است، از هوسهای آنان [= مشرکان] پیروى كنى، در برابر [عذابِ] الله هیچ کارساز و نگهدارندهای نخواهى داشت.
و بیتردید، پیش از تو پیامبرانی فرستادیم و برای آنان [مانند دیگر انسانها] همسران و فرزندانی قرار دادیم؛ و برای هیچ پیامبری سزاوار نیست که جز به فرمان الله [معجزه و] آیهای بیاورد. هر امری، [تقدیر و] نوشتهای [معلوم] دارد.
الله هر چه را که بخواهد از میان میبرد و [آنچه را بخواهد] استوار میدارد؛ و اُمّ الکتاب [= لوح محفوظ] نزد اوست.
و [ای پیامبر،] اگر برخی از آنچه را که به آنان وعده میدهیم به تو نشان دهیم یا [پیش از فرارسیدنِ عذاب،] تو را بمیرانیم، [در هر حال] فقط تبلیغ [رسالت] بر [عهدۀ] توست و حساب [و مجازاتشان] بر ماست.
آیا [کافران] ندیدهاند که ما [با فتوحات لشکرِ اسلام،] از دامنههای سرزمین [کفر] میکاهیم [و بر قلمروی اسلام میافزاییم]؟ و الله حکم میکند و [هیچ] بازدارندهای برای حُکمش نیست و او در حسابرسی سریع است.
و به راستی، کسانی که پیش از آنان بودند [برای مقابله با پیامبرانشان] مکر ورزیدند؛ ولی تمام مکرها [و تدبیرها] از آنِ الله است. او تعالی میداند که هر کسی چه کاری انجام میدهد؛ و به زودی کافران خواهند دانست که فرجامِ [نیکوی] سرای [آخرت] از آنِ کیست.
و کسانی که کفر ورزیدند میگویند: «[ای محمد،] تو رسول [الله] نیستی». بگو: «کافی است که الله و کسانی که دانش [کتابهای آسمانیِ پیشین] نزدشان است، میان من و شما گواه باشند».