المتكبر
كلمة (المتكبر) في اللغة اسم فاعل من الفعل (تكبَّرَ يتكبَّرُ) وهو...
از ابی یعلی شداد بن اوس رضی الله عنه روایت است که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: «الكَيِّس مَنْ دَانَ نَفْسَه، وَعَمِلَ لِما بَعْدَ الْموْت، وَالْعَاجِزُ مَنْ أَتْبَعَ نَفْسَه هَواهَا، وتمَنَّى عَلَى اللَّهِ»: «زيرک کسی است که خویشتن را محاسبه نماید و برای پس از مرگ (برای آخرت) عمل کند؛ و ناتوان کسی است که از خواسته ها و آرزوهای نفسانی خود، پيروی نماید و اميد و آرزوی بی اساس و نابه جا از الله متعال داشته باشد».
شرح الحديث :
در این حدیث رسول الله صلی الله علیه وسلم خبر می دهد زیرک کسی است که نفس خود را برای حکمت عقل و شریعت پروردگارش خاضع و فروتن نماید؛ و آن را در برابر هر عملی که انجام داده و ترک می کند، مورد محاسبه قرار دهد؛ اما کسی که در امور واجب کوتاهی می کند، درواقع از خواهشات نفسانی پیروی نموده و نفس وی اسیر شهواتش می باشد؛ و حماقت وی زمانی افزایش می یابد که با این وضعیت امید و آرزوی نابجا از درگاه خداوند داشته و عملکرد خود را با بخشش و مغفرت و رحمت گسترده ی الهی توجیه می کند. هرچند این حدیث ضعیف است اما معنای آن در کتاب و سنت ثابت است. چنانکه الله متعال می فرماید: «وَقُلِ اعْمَلُواْ»: «و بگو: عمل کنید». «وَتَوَكَّلْ عَلَى اللهِ»: «و بر الله توکل کن». «أَمْ حَسِبْتُمْ أَن تَدْخُلُواْ الْجَنَّةَ»: «آیا پنداشته اید که [تنها با ادعای ایمان] به بهشت می روید».