الجبار
الجَبْرُ في اللغة عكسُ الكسرِ، وهو التسويةُ، والإجبار القهر،...
از عایشه رضی الله عنها روایت است که می گوید: «رسول الله صلی الله علیه وسلم بعد از نماز عصر نماز می خواند، اما (مردم را از آن) منع می کرد؛ و روزه ها را با هم وصل می کرد، اما (مردم را) از وصل کردن روزه ها نهی می نمود».
شرح الحديث :
در این حدیث ام المؤمنین عایشه رضی الله عنها برای ما تبیین می کند که رسول الله صلی الله علیه وسلم بعد از نماز عصر، نماز نفل می خواند، به رغم اینکه از خواندن نماز نفل در این وقت نهی می فرمود. و این مساله را با روزه ی وصال ایشان ذکر می کند که از آن نیز نهی می کرد. این حدیث منکر است و احادیث دیگر ما را از این روایت بی نیاز می کند. در مورد نهی از روزه ی وصال از انس رضی الله عنه روایت است که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: «لَا تُوَاصِلُوا»: «روزه ها را با یکدیگر وصل نکنید». صحابه گفتند: شما روزه ها را با هم وصل می کنید. ایشان فرمود: «لَسْتُ كَأَحَدٍ مِنْكُمْ إِنِّي أُطْعَمُ، وَأُسْقَى، أَوْ إِنِّي أَبِيتُ أُطْعَمُ وَأُسْقَى»: «من همانند هیچیک از شما نیستم. به من (از سوی پروردگارم) آب و غذا می رسد». یا «من شب را در حالی سپری می کنم که (از سوی پروردگارم) به من آب و غذا می رسد». به روایت بخاری (3 /37) (ح1961) و مسلم (2 /776) (ح1104). اما نهی از نماز خواندن بعد از عصر، در حدیث ابوهریره می باشد که می گوید: «أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلی الله علیه وسلم نَهَى عَنِ الصَّلاَةِ بَعْدَ الْعَصْرِ حَتَّى تَغْرُبَ الشَّمْسُ، وَعَنِ الصَّلاَةِ بَعْدَ الصُّبْحِ حَتَّى تَطْلُعَ الشَّمْسُ»: «رسول الله صلی الله علیه وسلم از نماز خواندن پس از نماز صبح تا طلوع آفتاب و پس از نماز عصر تا غروب آفتاب نهی فرمود». به روایت بخاری (1 /121) (ح588) و مسلم (1 /566) (ح825). اما نماز خواندن پس از عصر، ویژگی مخصوص رسول الله صلی الله علیه وسلم بود. از ابوسلمه روایت است که از عایشه رضی الله عنها در مورد دو رکعتی که رسول الله صلی الله علیه وسلم پس از عصر خوانده، سؤال کرده و عایشه رضی الله عنها چنین پاسخ داده است: «كَانَ يُصَلِّيهِمَا قَبْلَ الْعَصْرِ، ثُمَّ إِنَّهُ شُغِلَ عَنْهُمَا، أَوْ نَسِيَهُمَا، فَصَلاَّهُمَا بَعْدَ الْعَصْرِ، ثُمَّ أَثْبَتَهُمَا، وَكَانَ إِذَا صَلَّى صَلاَةً أَثْبَتَهَا»: «رسول الله صلی الله علیه وسلم اين دو رکعت را قبل از نماز عصر می خواند. چون از خواندن آن به کاری مشغول گردید يا اينکه فراموش نمود، آنها را بعد از نماز عصر خواند و بعد از آن، بر آنها مداومت کرد؛ زيرا عادت رسول الله صلی الله علیه وسلم بر اين بود که اگر نمازی می خواند، بر آن مداومت می نمود». یحیی بن ایوب از اسماعیل نقل کرده که گفت: یعنی بر آن مداومت می کرد. به روایت مسلم (1 /572) (ح835).