تفسير سورة الدّخان

الترجمة الفارسية - دار الإسلام

ترجمة معاني القرآن الكريم باللغة الفارسية ترجمها فريق عمل اللغة الفارسية بموقع دار الإسلام.

﴿بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ حم﴾

حم [حا. میم].

﴿وَالْكِتَابِ الْمُبِينِ﴾

و سوگند به کتاب روشنگر.

﴿إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةٍ مُبَارَكَةٍ ۚ إِنَّا كُنَّا مُنْذِرِينَ﴾

ما قرآن را در شب مبارک [و فرخندۀ قدر] نازل کردیم [زیرا] که ما [همواره] هشداردهنده بوده‌ایم.

﴿فِيهَا يُفْرَقُ كُلُّ أَمْرٍ حَكِيمٍ﴾

در آن [شب،] هر امر مهمى فیصله مى‏یابد [و تدبیر می‌شود].

﴿أَمْرًا مِنْ عِنْدِنَا ۚ إِنَّا كُنَّا مُرْسِلِينَ﴾

[این‌] كارى است [كه‌] از جانب ما [صورت مى‌گیرد] بى‌گمان، ما فرستنده[ی پیامبران] بوده‏ایم.

﴿رَحْمَةً مِنْ رَبِّكَ ۚ إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ﴾

به عنوان رحمتى از پروردگارت. بی‌تردید، او شنوای داناست.

﴿رَبِّ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَمَا بَيْنَهُمَا ۖ إِنْ كُنْتُمْ مُوقِنِينَ﴾

پروردگار آسمان‏ها و زمین و آنچه میان آنهاست. اگر [به این حقیقت] یقین دارید [به الله و پیامبرش ایمان بیاورید].

﴿لَا إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ يُحْيِي وَيُمِيتُ ۖ رَبُّكُمْ وَرَبُّ آبَائِكُمُ الْأَوَّلِينَ﴾

هیچ معبودی [به‏حق] جز او نیست؛ زندگی می‌بخشد و می‌میراند؛ پروردگار شما و نیاکان شماست؛

﴿بَلْ هُمْ فِي شَكٍّ يَلْعَبُونَ﴾

ولى مشرکان تردید دارند و سرگرم [لذت‏های دنیا] و بازى هستند.

﴿فَارْتَقِبْ يَوْمَ تَأْتِي السَّمَاءُ بِدُخَانٍ مُبِينٍ﴾

پس [ای پیامبر] منتظر روزی باش که آسمان، دودی آشکار [پدید] آورد.

﴿يَغْشَى النَّاسَ ۖ هَٰذَا عَذَابٌ أَلِيمٌ﴾

که [تمام] مردم را فرامی‌گیرد. این عذابی دردناک است.

﴿رَبَّنَا اكْشِفْ عَنَّا الْعَذَابَ إِنَّا مُؤْمِنُونَ﴾

[آنگاه کافران می‌گویند:] «پروردگارا، [این] عذاب را از ما برطرف کن که ایمان آورده‌ایم».

﴿أَنَّىٰ لَهُمُ الذِّكْرَىٰ وَقَدْ جَاءَهُمْ رَسُولٌ مُبِينٌ﴾

چگونه [و از کجا] پند می‌پذیرند در حالی که [پیشتر،] پیامبر روشنگر به سویشان آمده بود؟

﴿ثُمَّ تَوَلَّوْا عَنْهُ وَقَالُوا مُعَلَّمٌ مَجْنُونٌ﴾

اما از او روی گرداندند و گفتند: «[او] آموزش‌یافته‌ای دیوانه است».

﴿إِنَّا كَاشِفُو الْعَذَابِ قَلِيلًا ۚ إِنَّكُمْ عَائِدُونَ﴾

[براى آزمایش شما] زمانى ‏اندک عذاب را برمى‌داریم؛ و[لى] شما [به کفرِ خویش] بازمى‏گردید.

﴿يَوْمَ نَبْطِشُ الْبَطْشَةَ الْكُبْرَىٰ إِنَّا مُنْتَقِمُونَ﴾

روزی سخت بر آنان می‌تازیم. [آری،] ما [از کافران به خاطر کفر و تکذیبشان،] انتقام‌ می‌گیریم.

﴿۞ وَلَقَدْ فَتَنَّا قَبْلَهُمْ قَوْمَ فِرْعَوْنَ وَجَاءَهُمْ رَسُولٌ كَرِيمٌ﴾

پیش از آنان نیز قوم فرعون را آزمودیم و پیامبری بزرگوار به سویشان آمد.

﴿أَنْ أَدُّوا إِلَيَّ عِبَادَ اللَّهِ ۖ إِنِّي لَكُمْ رَسُولٌ أَمِينٌ﴾

[و به آنان گفت:] که «[کارِ بنی‌اسرائیل، این] بندگان الله را به من واگذارید که من پیامبری امین برایتان هستم.

﴿وَأَنْ لَا تَعْلُوا عَلَى اللَّهِ ۖ إِنِّي آتِيكُمْ بِسُلْطَانٍ مُبِينٍ﴾

و [نیز] بر الله برتری مجویید که من دلیل روشنی برایتان آورده‌ام؛

﴿وَإِنِّي عُذْتُ بِرَبِّي وَرَبِّكُمْ أَنْ تَرْجُمُونِ﴾

و از اینکه سنگسارم کنید به پروردگار خود و پروردگار شما پناه می‌برم.

﴿وَإِنْ لَمْ تُؤْمِنُوا لِي فَاعْتَزِلُونِ﴾

اگر به من ایمان نمی‌آورید، از من کناره بگیرید [و رهایم کنید].

﴿فَدَعَا رَبَّهُ أَنَّ هَٰؤُلَاءِ قَوْمٌ مُجْرِمُونَ﴾

آنگاه به درگاه پروردگارش دعا کرد که: «[بار الها،] اینان گروهی تبهکارند».

﴿فَأَسْرِ بِعِبَادِي لَيْلًا إِنَّكُمْ مُتَّبَعُونَ﴾

[به موسی وحی کردیم که:] «بندگانم را شبانه [از مصر] بیرون ببر؛ زیرا [سپاه فرعون] شما را تعقیب خواهند کرد؛

﴿وَاتْرُكِ الْبَحْرَ رَهْوًا ۖ إِنَّهُمْ جُنْدٌ مُغْرَقُونَ﴾

و دریا را آرام پشت سر بگذار كه آنان سپاهى هستند كه غرق خواهند شد.

﴿كَمْ تَرَكُوا مِنْ جَنَّاتٍ وَعُيُونٍ﴾

چه بسیار باغ‏ها و چشمه‌سارها كه رها كردند [و رفتند]،

﴿وَزُرُوعٍ وَمَقَامٍ كَرِيمٍ﴾

و کشتزارها و قصر‌های نیکو [و زیبا]،

﴿وَنَعْمَةٍ كَانُوا فِيهَا فَاكِهِينَ﴾

و نعمتی که در آن [شادمان] بودند.

﴿كَذَٰلِكَ ۖ وَأَوْرَثْنَاهَا قَوْمًا آخَرِينَ﴾

[سرنوشتشان] این گونه [بود] و [تمامى] آن نعمت‏ها را به گروهى دیگر واگذاشتیم.

﴿فَمَا بَكَتْ عَلَيْهِمُ السَّمَاءُ وَالْأَرْضُ وَمَا كَانُوا مُنْظَرِينَ﴾

آسمان و زمین قطرۀ اشکی بر [نابودى] آنان نریخت و مهلتى [برای توبه] نیز نیافتند.

﴿وَلَقَدْ نَجَّيْنَا بَنِي إِسْرَائِيلَ مِنَ الْعَذَابِ الْمُهِينِ﴾

بی‌تردید، بنی‌اسرائیل را از عذاب خفت‌بار نجات دادیم؛

﴿مِنْ فِرْعَوْنَ ۚ إِنَّهُ كَانَ عَالِيًا مِنَ الْمُسْرِفِينَ﴾

از فرعون که [رهبر] سرکشی در زمرۀ اسرافکاران بود.

﴿وَلَقَدِ اخْتَرْنَاهُمْ عَلَىٰ عِلْمٍ عَلَى الْعَالَمِينَ﴾

ما با دانشِ خود بنی‌اسرائیل را بر مردم زمانه برترى دادیم،

﴿وَآتَيْنَاهُمْ مِنَ الْآيَاتِ مَا فِيهِ بَلَاءٌ مُبِينٌ﴾

و نشانه‏هایى [از قدرت خویش] در اختیارشان گذاشتیم كه آزمایشى روشن در آن بود.

﴿إِنَّ هَٰؤُلَاءِ لَيَقُولُونَ﴾

این مشرکان مى‏گویند:

﴿إِنْ هِيَ إِلَّا مَوْتَتُنَا الْأُولَىٰ وَمَا نَحْنُ بِمُنْشَرِينَ﴾

«جز مرگِ نخستینِ ما، هیچ [زندگیِ دیگری] نیست و هرگز برانگیخته نخواهیم شد؛

﴿فَأْتُوا بِآبَائِنَا إِنْ كُنْتُمْ صَادِقِينَ﴾

و اگر راست می‌گویید، نیاکانمان را [زنده کنید و] بیاورید».

﴿أَهُمْ خَيْرٌ أَمْ قَوْمُ تُبَّعٍ وَالَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ ۚ أَهْلَكْنَاهُمْ ۖ إِنَّهُمْ كَانُوا مُجْرِمِينَ﴾

آیا اینان بهترند یا قوم [نیرومندِ] «تُبَّع» و پیشینیان آنها كه چون بزهكار بودند آنان را نابود كردیم؟

﴿وَمَا خَلَقْنَا السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَمَا بَيْنَهُمَا لَاعِبِينَ﴾

ما آسمان‏ها و زمین و آنچه را که میان آنهاست به بازیچه نیافریده‌ایم؛

﴿مَا خَلَقْنَاهُمَا إِلَّا بِالْحَقِّ وَلَٰكِنَّ أَكْثَرَهُمْ لَا يَعْلَمُونَ﴾

آنها را به‏حق [و با هدف] آفریده‌ایم؛ ولى بیشتر آنان نمى‏دانند.

﴿إِنَّ يَوْمَ الْفَصْلِ مِيقَاتُهُمْ أَجْمَعِينَ﴾

بی‌تردید، روزِ داوری [= قیامت] وعده‌گاه همۀ آنان است.

﴿يَوْمَ لَا يُغْنِي مَوْلًى عَنْ مَوْلًى شَيْئًا وَلَا هُمْ يُنْصَرُونَ﴾

روزى كه هیچ دوستى براى دوست خود سودمند نیست و [از هیچ سو] یارى نمی‌شوند؛

﴿إِلَّا مَنْ رَحِمَ اللَّهُ ۚ إِنَّهُ هُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ﴾

مگر كسى كه الله [بر او] رحم كند كه او شکست‌ناپذیرِ مهربان است.

﴿إِنَّ شَجَرَتَ الزَّقُّومِ﴾

بی‌گمان، درخت زَقّوم،

﴿طَعَامُ الْأَثِيمِ﴾

غذای گناهکاران است.

﴿كَالْمُهْلِ يَغْلِي فِي الْبُطُونِ﴾

[میوه‌اش، به سبب گرمای زیاد،] همچون مسِ گداخته در شکم‏ها می‌جوشد؛

﴿كَغَلْيِ الْحَمِيمِ﴾

مانند جوششِ آب داغ.

﴿خُذُوهُ فَاعْتِلُوهُ إِلَىٰ سَوَاءِ الْجَحِيمِ﴾

[خطاب مى‏رسد:] «آن [ستمکار] را بگیرید و به میان دوزخ درافكنید؛

﴿ثُمَّ صُبُّوا فَوْقَ رَأْسِهِ مِنْ عَذَابِ الْحَمِيمِ﴾

آنگاه از عذاب آب داغ بر سرش فروریزید».

﴿ذُقْ إِنَّكَ أَنْتَ الْعَزِيزُ الْكَرِيمُ﴾

[در آن حال، به او گفته می‌شود:] «بچش که تو [در میان قوم خود] عزتمند و بزرگواری.

﴿إِنَّ هَٰذَا مَا كُنْتُمْ بِهِ تَمْتَرُونَ﴾

این همان [سرنوشت دردناکی] است که در موردش تردید داشتید».

﴿إِنَّ الْمُتَّقِينَ فِي مَقَامٍ أَمِينٍ﴾

یقیناً پرهیزگاران در جایگاه امنی هستند؛

﴿فِي جَنَّاتٍ وَعُيُونٍ﴾

در [میان] باغ‏ها و [کنار] چشمه‌سار‌های بهشت.

﴿يَلْبَسُونَ مِنْ سُنْدُسٍ وَإِسْتَبْرَقٍ مُتَقَابِلِينَ﴾

لباس‏هایی از دیبای نازک و دیبای ضخیم می‌پوشند، در حالى كه رویاروى یكدیگر [به صحبت] نشسته‏اند.

﴿كَذَٰلِكَ وَزَوَّجْنَاهُمْ بِحُورٍ عِينٍ﴾

چنین است [وضع آنان]؛ چنین است [وضع آنان]؛ و حور العین را به همسری آنان درمی‌آوریم.

﴿يَدْعُونَ فِيهَا بِكُلِّ فَاكِهَةٍ آمِنِينَ﴾

در آنجا هر میوه‏اى كه اراده کنند، بى دغدغه در اختیارشان است.

﴿لَا يَذُوقُونَ فِيهَا الْمَوْتَ إِلَّا الْمَوْتَةَ الْأُولَىٰ ۖ وَوَقَاهُمْ عَذَابَ الْجَحِيمِ﴾

در بهشت طعم مرگ را نخواهند چشید؛ جز همان مرگ نخستین؛ و [پروردگار مهربان] آنان را از مجازات دوزخ محفوظ می‏دارد.

﴿فَضْلًا مِنْ رَبِّكَ ۚ ذَٰلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ﴾

[این] بخششی است از [جانب] پروردگارت؛ و این همان کامیابی بزرگ است.

﴿فَإِنَّمَا يَسَّرْنَاهُ بِلِسَانِكَ لَعَلَّهُمْ يَتَذَكَّرُونَ﴾

[ای پیامبر،] ما قرآن را به زبان تو روان [و آسان] ساختیم؛ باشد که [مشرکان] پند گیرند.

﴿فَارْتَقِبْ إِنَّهُمْ مُرْتَقِبُونَ﴾

پس در انتظار [وعده‌های الهی] باش که بی‌گمان، آنان [نیز] منتظرند.

الدّخان